Ιστορία Β' Γυμνασίου : Από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη

Το Βυζάντιο συνδέει την ύπαρξή του με το έργο του ρωμαίου αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Α’, ο οποίος για να ανορθώσει το ρωμαϊκό κράτος που κλονιζόταν, πήρε τα ακόλουθα μέτρα :

1. Ίδρυσε την Κωνσταντινούπολη ως νέο διοικητικό κέντρο στην Ανατολή : Όταν το 324 ο Κωνσταντίνος νίκησε τον Λικίνιο (αύγουστο του ανατολικού τμήματος του κράτους), παρέμεινε μονοκράτορας. Τότε αποφάσισε να ιδρύσει ένα νέο διοικητικό κέντρο στη θέση του αρχαίου Βυζαντίου, πόλης με εξαιρετική σημασία, αφού βρισκόταν στο σταυροδρόμι της Δύσης και της Ανατολής, του Εύξεινου Πόντου και της Μεσογείου. Η απόφαση αυτή οφείλεται στους παρακάτω λόγους :                                                                                             

α) η Ανατολή διέθετε, σε αντίθεση με τη Δύση, ακμαίο πληθυσμό και οικονομία                                                                                                                                       

β) οι Χριστιανοί, στους οποίους στηρίχθηκε ο Κωνσταντίνος, ήταν πολύ περισσότεροι στην Ανατολή, παρά στη Δύση                                                                                                             

γ) οι υπάρχουσες πόλεις της Ανατολής υπέφεραν από θρησκευτικές συγκρούσεις                                                                                                                                    

δ) απ’ την περιοχή του Βυζαντίου μπορούσε να αποκρούσει ευκολότερα τις επιδρομές των Γότθων (στο Δούναβη) και των Περσών (στον Ευφράτη).                                                            

Ο Κωνσταντίνος ανοικοδόμησε το Βυζάντιο σύμφωνα με το πολεοδομικό σύστημα της Ρώμης. Έφτιαξε στην πόλη επιβλητικές λεωφόρους, νέα τείχη και φόρουμ (πλατεία) του Κωνσταντίνου. Τη στόλισε με λαμπρά έργα τέχνης (π.χ. το Ιερόν Παλάτιον, το κτίριο της Συγκλήτου και πολλές εκκλησίες, λουτρά και δεξαμενές).                                                        

Στις 11 Μαΐου του 330 ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση των εργασιών και τελέστηκαν τα εγκαίνια της πόλης, η οποία πήρε το όνομα του ιδρυτή της (Κωνσταντινούπολη).                                                  

 Η Κωνσταντινούπολη ή Νέα Ρώμη (όπως την αποκαλούσαν) απέκτησε τον χαρακτήρα χριστιανικής πόλης, αφού φτιάχτηκαν εκεί πολλές εκκλησίες. Στις αρχές του 5^ου αιώνα ο πληθυσμός της είχε αυξηθεί στις 150.000, ενώ στα χρόνια του Ιουστινιανού Α’ (527-565) έφθανε τους 300.000 κατοίκους. Η Νέα Ρώμη μέσα σε δύο αιώνες ξεπέρασε το πρότυπό της, δηλαδή την Ρώμη.

2. Αναγνώρισε το δικαίωμα άσκησης της χριστιανικής λατρείας : Ο χριστιανισμός που είχε πάρα πολλούς οπαδούς στην Ανατολή, φαινόταν ότι θα μπορούσε να αποκαταστήσει την κλονισμένη ενότητα του Ρωμαϊκού κράτους. Γι’ αυτό ο Κωνσταντίνος ήταν ευνοϊκός προς τον χριστιανισμό. Μετά τη νίκη του επί του Μαξεντίου (312) μετέφερε το μονόγραμμα του Χριστού (Χριστόγραμμα) από τη στρατιωτική σημαία (η γνωστή ιστορία με το «ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ») στα νομίσματα του κράτους και εξέδωσε ευνοϊκούς για τους χριστιανούς νόμους.                                                                                         

Σε εκείνη την περίοδο, ο Κωνσταντίνος δε μπορούσε να υιοθετήσει τον χριστιανισμό ως επίσημη θρησκεία του κράτους γιατί αντιδρούσαν έντονα οι αριστοκράτες και Συγκλητικοί οπαδοί της αρχαίας θρησκείας.                                    

Το 313 υπογράφηκε το Διάταγμα των Μεδιολάνων, μετά από συμφωνία του Κωνσταντίνου και του Λικίνιου, το οποίο :                                                              

α)  αναγνώριζε στους Χριστιανούς ελευθερία στην άσκηση της λατρείας τους και                                                                                                                                    

β) εξίσωνε τα δικαιώματα των Χριστιανών με αυτά των οπαδών των άλλων θρησκειών του Ρωμαϊκού Κράτους.                                                                         

 Πάντως, οι διωγμοί εναντίον των Χριστιανών έπαυσαν οριστικά μόνο όταν ο Κωνσταντίνος έγινε μονοκράτορας το 324. Το 325 ο Κωνσταντίνος συγκάλεσε στη Νίκαια της Βιθυνίας (Μικρά Ασία) σύνοδο (συνέδριο) των επισκόπων από όλες τις επαρχίες του Οικουμενικού Ρωμαϊκού Κράτους. Αυτή η σύνοδος ονομάστηκε Α’ Οικουμενική Σύνοδος και διατύπωσε τη διδασκαλία της Εκκλησίας κατά των αιρέσεων που είχαν ήδη εμφανιστεί.

3. Καθιέρωσε στη διοίκηση τη διάκριση της πολιτικής από τη στρατιωτική εξουσία (δηλαδή ο πολιτικός δε θα ήταν στρατιωτικός και ο στρατιωτικός δε θα ήταν πολιτικός)

4. Έκοψε και έθεσε σε κυκλοφορία ένα πολύ ισχυρό χρυσό νόμισμα.

Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης