Αρχαία Α' Γυμνασίου : ΕΝΟΤΗΤΑ 5

ΕΝΟΤΗΤΑ 5

Λεξιλογικά

γήινος -η -ο = που ανήκει ή που αναφέρεται στον πλανήτη γη

γεώδης -ης -ες = που έχει τη σύσταση, το χρώμα ή την υφή του χώματος.

γηγενής -ής -ές = που γεννήθηκε στον τόπο στον οποίο κατοικεί· (πρβ. αυτόχθονας, ιθαγενής, ντόπιος)

γεωπόνος = ειδικός επιστήμονας που ασχολείται με τη γεωπονία

γεωργός = που έχει ως επάγγελμα τη γεωργία

γεωγράφος = ειδικός επιστήμονας που ασχολείται με τη γεωγραφία

ὁ γήλοφος και γεώλοφος  = λοφίσκος

γήπεδον = εγκατάσταση διεξαγωγής αθλητικών συναντήσεων

γεωμετρία =  κλάδος των μαθηματικών που μελετά το χώρο και καταμετρά την επιφάνεια και τον όγκο των σωμάτων

επίγειος -α -ο = α.που αναφέρεται και ιδίως βρίσκεται στη γη ως χώρο κατοικίας και δραστηριότητας των ανθρώπων β. που αναφέρεται και ιδίως βρίσκεται στην επιφάνεια της ξηράς· 

έγγειος -α / -ος -ο = που αναφέρεται στη γη (στο έδαφος) π.χ. έγγειος περιουσία

μεσόγειος -α -ο = (για τόπο) που βρίσκεται μακριά από τη θάλασσα· ηπειρωτικός. ANTΙΘΕΤΟ : παράλιος 

υπόγειος -α -ο =  1α.που βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της γης: ~ σιδηρόδρομος β. που γίνε ται μέσα στη γη: Yπόγεια πυρηνική έκρηξη. 2. (μτφ.) που γίνεται κρυφά και ύπουλα: Yπόγειες διαδικασίες.

γεωλόγος = ειδικός επιστήμονας που ασχολείται με τη γεωλογία. 

γεώμηλο  = η πατάτα

γεώτρηση =  διάνοιξη στο έδαφος κατακόρυφης και στενής τρύπας που φτάνει σε σημαντικό βάθος, με σκοπό την έρευνα του υπεδάφους, την αναζήτηση υδροφόρων ή πετρελαιοφόρων στρωμάτων

γεωτρύπανο = μηχάνημα με το οποίο γίνονται γεωτρήσεις. 

γεωδυναμική  = κλάδος της γεωλογίας που ερευνά τις δυνάμεις που προκαλούν αλλοιώσεις στο φλοιό της γης και συντελούν στη διαμόρφωσή της, καθώς και τα φαινόμενα που προκαλούν οι δυνάμεις αυτές

γεωπολιτικός -ή -ό = που ανήκει ή που αναφέρεται στη γεωπολιτική

γηπεδούχος -ος / -α -ο = για αθλητική ομάδα που αγωνίζεται στο δικό της γήπεδο.

περίγειο  = το σημείο της τροχιάς ουράνιου σώματος ή τεχνητού δορυφόρου το οποίο βρίσκεται στη μέγιστη απόσταση από τη Γη.

απόγειο = (μτφ.) το ύψιστο σημείο, το αποκορύφωμα, το ζενίθ

υδρόγειος -ος / -α -ο = μικρό ομοίωμα της γης που χρησιμοποιείται ως εποπτικό μέσο

υπέργειος -α -ο   = που βρίσκεται επάνω από την επιφάνεια της γης.

απογειώνω = για αεροσκάφος, το απομακρύνω από το έδαφος, υψώνοντάς το στον αέρα. ANTΙΘΕΤΟ :  προσγειώνω

προσγειώνω = 1. επαναφέρω μια πτητική μηχανή (αεροσκάφος, διαστημικό όχημα, αερόστατο κτλ.) στο έδαφος, στη γη·2.(μτφ.) επαναφέρω κπ. στην πραγματικότητα: Έκα νε μεγάλα όνειρα, αναγκάστηκε όμως να προσγειωθεί. Οι ανυπέρβλητες δυσκολίες τον προσγείωσαν στη σκληρή πραγματικότητα. 

ΤΟ ΡΗΜΑ εἰμί 

Ενεστώτας

εἰμί
εἶ
ἐστί(ν)
ἐσμέν
ἐστέ
εἰσί(ν)

 Άσκηση (1)
 Άσκηση (2) 

ΦΩΝΗΕΝΤΟΛΗΚΤΑ ΚΑΙ ΣΥΜΦΩΝΟΛΗΚΤΑ ΡΗΜΑΤΑ

ΦΩΝΗΕΝΤΟΛΗΚΤΑ :  πριν από την κατάληξη -ω έχουν φωνήεν

ΣΥΜΦΩΝΟΛΗΚΤΑ : πριν από την κατάληξη -ω έχουν σύμφωνο. Τα αφωνόληκτα συμφωνόληκτα ρήματα  χωρίζονται στις παρακάτω κατηγορίες :

1. Ουρανικόληκτα : πριν από το -ω της κατάληξης έχουν ουρανικό σύμφωνο (κ,γ,χ,ττ)

2. Χειλικόληκτα : πριν από το -ω της κατάληξης έχουν χειλικό σύμφωνο (π,β,φ,πτ)

3. Οδοντικόληκτα : πριν από το -ω της κατάληξης έχουν οδοντικό σύμφωνο (τ,δ,θ,ζ)

4. Ενρινόληκτα :  πριν από το -ω της κατάληξης έχουν ένρινο σύμφωνο (μ,ν)

5. Υγρόληκτα :  πριν από το -ω της κατάληξης έχουν υγρό σύμφωνο (λ,ρ)

Άσκηση 

 

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ

λύ- ω

λύ- εις

λύ- ει

λύ- ομεν

λύ- ετε

λύ- ουσιν

Για να σχηματίσουμε τον ενεστώτα των βαρύτονων ρημάτων  προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος τις καταλήξεις του Ενεστώτα.

Άσκηση

ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ

λύ-σ-ω λύ-σ-εις λύ-σ-ει λύ-σ-ομεν λύ-σ-ετε λύ-σ-ουσιν Δες το βίντεο	Για να σχηματίσουμε το μέλλοντα των φωνηεντόληκτων ρημάτων, (δηλαδή των ρημάτων που έχουν χαρακτήρα φωνήεν) παίρνουμε το ρήμα όπως το κλίναμε στον ενεστώτα ανάμεσα στο θέμα και στην κατάληξη προσθέτουμε το χαρακτηριστικό γράμμα του μέλλοντα που είναι το -σ- και λέγεται χρονικός χαρακτήρας.
	Τι γίνεται με τα ρήματα που είναι αφωνόληκτα; όσα, δηλαδή, έχουν χαρακτήρα: χειλικό:      π, β, φ ουρανικό:  κ, γ, χ  οδοντικό:  τ, δ, θ Ο χαρακτήρας των ρημάτων αυτών ενώνεται με το -σ- του μέλλοντα και μας δίνει διάφορες μεταβολές. Έτσι,
γρά-ψ-ω γρά-ψ-εις γρά-ψ-ει γρά-ψ-ομεν γρά-ψ-ετε γρά-ψ-ουσιν Δες το βίντεο	Τα χειλικόληκτα: π, β, φ, πτ,  +  σ = ψ  π.χ. τρέπω > τρέψω,     τρίβω > τρίψω,     γράφω > γράψω,      βλάπτω > βλάψω Τα ίδια δε λέμε και μεις στα νέα ελληνικά; Τελικά δεν είναι και τόσο περίεργα τα αρχαία, γιατί μοιάζουν πάρα πολύ με τα νέα!
ἄρ-ξ-ω ἄρ-ξ-εις ἄρ-ξ-ει ἄρ-ξ-ομεν ἄρ-ξ-ετε ἄρ-ξ-ουσιν Δες το βίντεο	Τα ουρανικόληκτα:  κ, γ, χ  ττω ,σσω, ζω  +  σ =  ξ  π.χ.  διώκω > διώξω,     λέγω > λέξω,     ἄρχω > ἄρξω,     φυλάττω  > φυλάξω
πεί-σ-ω πεί-σ-εις πεί-σ-ει πεί-σ-ομεν πεί-σ-ετε πεί-σ-ουσιν Δες το βίντεο	Τα οδοντικόληκτα: τ, δ, θ μερικά σε -ττω, -ζω και -ίζω + σ = σ  π.χ.    πείθω > πείσω,        σχίζω > σχίσω Σημείωση: τα ρήματα που έχουν ρηματικό χαρακτήρα δ, τελειώνουν σε -ίζω και έχουν περισσότερες από δύο συλλαβές  σχηματίζουν το μέλλοντα σε -ιῶ, π.χ. π,χ. νο-μί-ζω > νομιῶ, κο-μί-ζω > κομιῶ
	πηγή : http://users.sch.gr/ipap/index.htm Άσκηση (1) Άσκηση (2)  Άσκηση (3)  Άσκηση (4)   Άσκηση (5) : Ενεστώτα και Μέλλοντα Άσκηση (6) : Ενεστώτα και Μέλλοντα  Άσκηση (7) : Ενεστώτα και Μέλλοντα