Ιστορία Γ' Γυμνασίου : Ενότητα 33 : Η Ρωσική Επανάσταση

1. Ποια ήταν η κατάσταση στη Ρωσία στα τέλη του 19^ου και στις αρχές του 20^ου αιώνα;                                                                                                                                         Το 85% περίπου του πληθυσμού της Ρωσίας εκείνη την εποχή ήταν αγρότες. Τα μεγαλύτερα και πιο εύφορα κτήματα ανήκαν σε μεγάλους γαιοκτήμονες, ενώ οι καλλιεργητές ζούσαν σε άθλιες συνθήκες. Γι’ αυτό το λόγο γίνονταν συχνά εξεγέρσεις με αίτημα την αναδιανομή της γης. Παράλληλα, σε ορισμένες περιοχές σημειωνόταν αξιόλογη βιομηχανική ανάπτυξη. Οι εργάτες ζούσαν κι αυτοί σε άθλιες συνθήκες και οι εξεγέρσεις τους καταπνίγονταν στο αίμα.
2. Πώς κλιμακώθηκε η ένταση κατά τον 20^ο αιώνα;                                                                  Α) Η κοινωνική ένταση κλιμακώθηκε μετά την ήττα της Ρωσίας κατά τον ρωσοϊαπωνικό πόλεμο του 1904-1905. Το 1905 ξέσπασε επανάσταση ο τσάρος Νικόλαος Β’ αναγκάστηκε να αλλάξει το πολίτευμα από απόλυτη μοναρχία σε συνταγματική μοναρχία με τη δημιουργία ενός νομοθετικού σώματος (δούμα).                                                                                           Β) Μια 2^η επανάσταση το 1905-6 πνίγηκε στο αίμα.                                                                 Γ) Με την έκρηξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (1914) η κατάσταση επιδεινώθηκε. Εκατομμύρια Ρώσοι επιστρατεύτηκαν, παραλύοντας την οικονομία και κάνοντας τις συνθήκες ζωής των λαϊκών τάξεων τραγικές. Ο ρωσικός στρατός αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα στα πεδία των μαχών.

Η ΑΣΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1917)

Η εξουσία μοιράζεται ανάμεσα στην προσωρινή κυβέρνηση και τα σοβιέτ.

Τον Φεβρουάριο του 1917 ξέσπασε μια νέα επανάσταση.

Τη διακυβέρνηση του κράτους ανέλαβε η προσωρινή κυβέρνηση, στην οποία επικρατούσαν οι μετριοπαθείς φιλελεύθεροι αστοί. Παράλληλα, όμως, οργανώθηκαν τα σοβιέτ (συμβούλια εργατών και στρατιωτών) που ανέλαβαν την εξουσία στην πρωτεύουσα Αγία Πετρούπολη, στη Μόσχα και σε άλλες μεγάλες πόλεις. Έτσι η εξουσία μοιραζόταν ανάμεσα στην προσωρινή κυβέρνηση και τα σοβιέτ.

Ο τσάρος παραιτείται

Ο τσάρος, αφού έχασε τον έλεγχο του στρατού, αναγκάστηκε να παραιτηθεί (Μάρτιος 1917)

Τα έργα της προσωρινής κυβέρνησης

• Αναγνώρισε κάποια ατομικά δικαιώματα
• Νομιμοποίησε τα σοβιέτ
• Προετοίμασε τη σύγκληση συνέλευσης για την κατάρτιση συντάγματος.

Τι δεν έκανε η προσωρινή κυβέρνηση;

• Η Ρωσία δεν εγκατέλειψε τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αν και ο λαός το επιθυμούσε.
• Δεν προχώρησε σε αναδασμό της γης.

Τα αιτήματα των κομμουνιστών (μπολσεβίκων)

Έτσι η λαϊκή δυσαρέσκεια ενισχύθηκε. Οι Ρώσοι κομμουνιστές (οι μπολσεβίκοι) με επικεφαλής τον Βλαδίμηρο Ίλιτς Ουλιάνοφ (γνωστό ως Λένιν) υποστήριζαν ότι έπρεπε:

1.      να καταργηθεί η φιλελεύθερη προσωρινή κυβέρνηση.

2.      να περάσει η εξουσία στα σοβιέτ

3.      να γίνει αναδασμός της γης

4.      να αποσυρθεί η Ρωσία από τον πόλεμο

Η ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ (ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1917)

Τα προβλήματα μεγάλωναν, κι έτσι οι μπολσεβίκοι κατάφεραν να κυριαρχήσουν από τον Μάη του 1917 στα σοβιέτ. Ενισχυμένοι πλέον, οργάνωσαν καλύτερα μια νέα επανάσταση στην Αγία Πετρούπολη στις 25 προς 26 Οκτωβρίου του 1917. Αυτή η επανάσταση ονομάστηκε Οκτωβριανή.

Τα μέτρα που έλαβε η νέα επαναστατική κυβέρνηση

Η νέα κυβέρνηση, με πρόεδρο τον Λένιν :

1. αφαίρεσε από τους ιδιοκτήτες τους και έθεσε υπό τον έλεγχό της όλες τις μεγάλες οικονομικές μονάδες (μεγάλα αγροκτήματα, τράπεζες, εργοστάσια, μέσα μεταφοράς  κ.α.)
2. ανέθεσε τη διοίκηση των εργοστασίων στα σοβιέτ των εργατών
3. ανέθεσε τη διοίκηση των μεγάλων αγροκτημάτων στα σοβιέτ των αγροτών
4. αναγνώρισε το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης στις διάφορες εθνότητες της χώρας.
5. απέσυρε τη Ρωσία από την Αντάντ υπογράφοντας με τη Γερμανία τη συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ (3 Μαρτίου 1918), με την οποία σταματούσε ο ρωσογερμανικός πόλεμος και η Ρωσία υποχρεωνόταν να παραχωρήσει πολλά εδάφη στη Γερμανία.  Η νέα ρωσική κυβέρνηση προχώρησε σε αυτή την κίνηση, αφενός επειδή θεωρούσε τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο ιμπεριαλιστικό και από τις δύο πλευρές, αφετέρου επειδή ήθελε να επικεντρωθεί με όλες της τις δυνάμεις στην ανασυγκρότηση του κράτους.

Ο ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ και Η ΞΕΝΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

Λίγο μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στους υποστηρικτές του τσάρου και σε αυτούς της επανάστασης. Οι χώρες της Αντάντ (και η Ελλάδα) έστειλαν στρατό για να υποστηρίξουν τους τσαρικούς στην Ουκρανία. Ο πόλεμος έληξε το 1921 με νίκη των μπολσεβίκων.

Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΣΟΒΙΕΤΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Το κράτος πήρε τη μορφή ομοσπονδίας και ονομάστηκε Ε.Σ.Σ.Δ. (Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών) ή Σοβιετική Ένωση. Ήταν το 1^ο σοσιαλιστικό (κομμουνιστικό) κράτος του κόσμου.

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Η Γ’ Διεθνής

Η Οκτωβριανή Επανάσταση επηρέασε τις λαϊκές τάξεις σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες (ειδικά στις ηττημένες του πολέμου). Το 1919 στη Μόσχα ιδρύθηκε η Γ’ Διεθνής ή Κομμουνιστική Διεθνής ή Κομιντέρν, που ήταν μια διεθνής οργάνωση στην οποία εντάχθηκαν όλα τα κομμουνιστικά κόμματα με σκοπό την οργάνωση της δράσης τους. (Η Α’ Διεθνής έγινε το 1864 στο Λονδίνο και η Β’ Διεθνής το 1889 στο Παρίσι).

Γερμανία

Μετά από εξεγέρσεις (1918-1919) η μοναρχία καταργήθηκε. Οι σπαρτακιστές ριζοσπάστες σοσιαλιστές (Ρόζα Λούξεμπουργκ, Καρλ Λίμπκνεχτ) οργάνωσαν επανάσταση τον Οκτώβρη του 1918, αλλά ηττήθηκαν.

Ουγγαρία

Εκδηλώθηκε επανάσταση το 1919 και επικράτησαν οι σοσιαλιστές, αλλά το νέο καθεστώς ανατράπηκε μετά από λίγο.

Νικήτριες δυνάμεις (Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία)

Έγιναν μεγάλες απεργίες και δημιουργήθηκαν όπως και στις υπόλοιπες χώρες κομμουνιστικά κόμματα που μάχονταν για την αναμόρφωση της κοινωνίας μέσα από την επανάσταση.

Ελλάδα

Ιδρύθηκε το 1918 το Σ.Ε.Κ.Ε. (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας), το οποίο αργότερα μετονομάστηκε σε Κ.Κ.Ε. (Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας)

 Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης