9η ΕΝΟΤΗΤΑ ε 311-420
ΕΝΟΤΗΤΕΣ
1. "Πρώτη φάση της σύγκρουσης Οδυσσέα-Ποσειδώνα" (311-345)
2. "Δεύτερη φάση της σύγκρουσης Οδυσσέα-Ποσειδώνα" (346-366)
3. "Παρέμβαση της Ινώς/Λευκοθέης" (367-401)
4. "Τρίτη φάση της σύγκρουσης Οδυσσέα-Ποσειδώνα" (402-412)
5. "Ο Ποσειδώνας αποχωρεί ικανοποιημένος" (413-420)
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΛΕΥΚΟΘΕΗΣ
Η Λευκοθέη ξεπετιέται σαν πουλί από το κύμα και ως "από μηχανής θεός" έρχεται να βγάλει τον Οδυσσέα από το αδιέξοδο. Συμβάλλει στα εξής :
α) τον ενθαρρύνει, αποκαλύπτοντάς του τα αίτια της συμφοράς του (373-374)
β) του λέει πως είναι γραπτό να σωθεί (375)
γ) τον βοηθάει να σωθεί και να φτάσει στην χώρα των Φαιάκων (376-380)
δ) του δίνει ένα μαγικό κεφαλομάντιλο (381-386)
ε) μας ξεκουράζει από την ένταση της τρικυμίας
στ) μετριάζει την αγωνία μας και μας ανακουφίζει, δίνοντάς μας μια νότα ελπίδας για το μέλλον του Οδυσσέα.
O ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ
Ο Οδυσσέας στην ενότητά μας παλεύει με κινδύνους εσωτερικούς (διλήμματα) και εξωτερικούς (Ποσειδώνας, φυσικά φαινόμενα). Το ηθικό του κάμπτεται προσωρινά, αλλά βρίσκει τη δύναμη να παλέψει και να βγει τελικά νικητής. Η νικηφόρα έκβαση του αγώνα του επαληθεύει για άλλη μια φορά τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα του έπους.
ΑΝΘΡΩΠΟΜΟΡΦΙΣΜΟΣ
1) Ο Ποσειδώνας θυμώνει με τους υπόλοιπους θεούς (311-313)
2) Ο Ποσειδώνας διακατέχεται από εκδικητική μανία (320-326, 346-366, 402-412)
3) Ο Ποσειδώνας χαίρεται με τα βάσανα του Οδυσσέα (415-418)
4) Η Λευκοθέη λυπάται τον Οδυσσέα και τον ενθαρρύνει (373-386)
ΠΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ
Προοικονομείται στην ενότητά μας η επίσκεψη του Οδυσσέα στο νησί των Φαιάκων καθώς και τα δεινά του νόστου (318-319, 330-332, 375, 416)
ΕΠΙΚΗ ΕΙΡΩΝΕΙΑ
α) Ο Οδυσσέας νομίζει ότι ο Δίας και όχι ο Ποσειδώνας του έφερε τη συμφορά (333-335)
β) Ο Οδυσσέας νομίζει ότι θα πεθάνει κατά τη διάρκεια της τρικυμίας, ενώ εμείς ξέρουμε ότι θα σωθεί (344-345)
γ) Ο Οδυσσέας νομίζει ότι η Λευκοθέη σκέφτεται το κακό του, ενώ εμείς γνωρίζουμε ότι έχει καλές προθέσεις (393-394)
ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ (FLASH-BACK)
α) 330-332 : Ο Οδυσσέας θυμάται τα λόγια της Καλυψώς
β) 336-345 : Ο Οδυσσέας φέρνει στον νου του τον Τρωικό Πόλεμο.
ΤΟ ΜΟΤΙΒΟ ΤΟΥ ΠΑΡΑΜΥΘΙΟΥ
Η αναπάντεχη εμφάνιση της Λευκοθέης ως "από μηχανής θεού" και η αναφορά στο μαγικό μαγνάδι είναι στοιχεία που συναντάμε συχνά στα παραμύθια και τους λαϊκούς μύθους.
ΟΜΗΡΙΚΕΣ ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΕΙΣ
Είναι παρομοιώσεις που έχουν μεγάλη έκταση (ιδιαίτερα το αναφορικό μέρος). Μια παρομοίωση έχει τα εξής μέρη :
α) το αναφορικό μέρος : είναι στην αρχή της παρομοίωσης και συνήθως ξεκινά με το "πώς" ή το "όπως".
β) το δεικτικό μέρος : ακολουθεί το αναφορικό και συνήθως ξεκινά με το "έτσι"
γ) τους όρους που παρομοιάζονται
δ) το κοινό στοιχείο των δύο όρων
Οι ομηρικές παρομοιώσεις :
1) πλαταίνουν την επική αφήγηση
2) προβάλλοντας το γνωστό και συνηθισμένο μας βοηθούν να γνωρίσουμε το νέο και άγνωστο
3) έχουν μεγάλη ποικιλία
4) δημιουργούν με το εκτενές αναφορικό τους μέρος μια αυτόνομη λυρική εικόνα
Στην ενότητά μας :
1η παρομοίωση : 362-364
Αναφορικό μέρος : πως ο χειμερινός...
Δεικτικό μέρος : έτσι και τη σχεδία...
Όροι : αγκάθια-σχεδία
Κοινό στοιχείο : το στροβίλισμα του ανέμου
2η παρομοίωση
Αναφορικό μέρος : το σκούρο πουλί
Δεικτικό μέρος : η Λευκοθέη που βγαίνει από το κύμα
Όροι : πουλί-Λευκοθέη
Κοινό στοιχείο : το πέταγμα
3η παρομοίωση
Αναφορικό μέρος : πώς ο άνεμος...
Δεικτικό μέρος : έτσι σκορπίστηκαν...
Όροι : άχυρα θυμωνιάς-μαδέρια σχεδίας
Κοινό στοιχείο : το σκόρπισμα από τον σφοδρό άνεμο
ΕΙΚΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΝ
1) Πρέπει να ταλαιπωρηθεί ο Οδυσσέας, σύμφωνα με την απόφαση του Δία (αναγκαίον)....Εμφανίζεται ο Ποσειδώνας (εικός)
2) Πρέπει να σωθεί ο Οδυσσέας (αναγκαίον).... Εμφανίζεται η Ινώ που θα βοηθήσει τον Οδυσσέα να σωθεί
ΤΥΠΙΚΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΥΠΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ
μέγας Ποσειδών (312) : τυπικό επίθετο
ευρύχωρη Τροία (338) : τυπικό επίθετο
θεία Καλυψώ (354) : τυπικό επίθετο
καλλίσφυρη Ινώ (367) : τυπικό επίθετο
θεϊκή τιμή (369) : τυπικό επίθετο
κοσμοσείστης Ποσειδών (373, 403) : τυπικό επίθετο
Ο Οδυσσέας πολύπαθος και θείος (390) : τυπικά επίθετα
ανθρώπους διογέννητους (461) : τυπικό επίθετο
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ
1. Ποσειδώνας : εξοργίζεται όταν μαθαίνει ότι οι θεοί πήραν αποφάσεις, ενώ απουσίαζε (311-313). Συμπεριφέρεται με εκδικητικότητα και μίσος προς τον Οδυσσέα. Δεν τον λυπάται, αλλά αντίθετα χαίρεται να τον βλέπει να υποφέρει. Είναι σκληρός και χαιρέκακος (=χαίρεται όταν ο άλλος παθαίνει κάτι κακό) (413-418)
2. Λευκοθέη/Ινώ : Εμφανίζεται ως "από μηχανής θεός" (=ανέλπιστη λύση ενός προβλήματος). Λυπάται τον Οδυσσέα και συμπάσχει με τα δεινά του (373-374). Είναι καλοκάγαθη, ευγενική, συμπονετική και τρυφερή. Προσπαθεί να εμψυχώσει τον Οδυσσέα και του δίνει συμβουλές (375-386). Δείχνει έμπρακτα το ενδιαφέρον της, δίνοντας στον Οδυσσέα το μαγικό μαντίλι της.
3. Οδυσσέας : παρουσιάζεται με ανάμεικτα συναισθήματα και αντιδράσεις. Στην αρχή, χάνει το θάρρος του και απελπίζεται, μοιάζοντας έτοιμος να παραδοθεί στη μοίρα του (329-345). Είναι αντιηρωικός, αλλά βαθιά ανθρώπινος. Στη συνέχεια είναι καχύποπτος απέναντι στη Λευκοθέη (393-396), κάτι που είναι φυσιολογικό, μιας κι έχει χάσει την εμπιστοσύνη του προς τους θεούς λόγω των πολλών βασάνων που έχει περάσει. Κατόπιν, τον βλέπουμε να παραμένει ψύχραιμος, να ανακτά το θάρρος και την πίστη του και να παίρνει γρήγορες αποφάσεις. Κινητοποιείται και αγωνίζεται να επιβιώσει (403-412). Τελικά δικαιώνεται και βγαίνει νικητής.
1. "Πρώτη φάση της σύγκρουσης Οδυσσέα-Ποσειδώνα" (311-345)
2. "Δεύτερη φάση της σύγκρουσης Οδυσσέα-Ποσειδώνα" (346-366)
3. "Παρέμβαση της Ινώς/Λευκοθέης" (367-401)
4. "Τρίτη φάση της σύγκρουσης Οδυσσέα-Ποσειδώνα" (402-412)
5. "Ο Ποσειδώνας αποχωρεί ικανοποιημένος" (413-420)
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΛΕΥΚΟΘΕΗΣ
Η Λευκοθέη ξεπετιέται σαν πουλί από το κύμα και ως "από μηχανής θεός" έρχεται να βγάλει τον Οδυσσέα από το αδιέξοδο. Συμβάλλει στα εξής :
α) τον ενθαρρύνει, αποκαλύπτοντάς του τα αίτια της συμφοράς του (373-374)
β) του λέει πως είναι γραπτό να σωθεί (375)
γ) τον βοηθάει να σωθεί και να φτάσει στην χώρα των Φαιάκων (376-380)
δ) του δίνει ένα μαγικό κεφαλομάντιλο (381-386)
ε) μας ξεκουράζει από την ένταση της τρικυμίας
στ) μετριάζει την αγωνία μας και μας ανακουφίζει, δίνοντάς μας μια νότα ελπίδας για το μέλλον του Οδυσσέα.
O ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ
Ο Οδυσσέας στην ενότητά μας παλεύει με κινδύνους εσωτερικούς (διλήμματα) και εξωτερικούς (Ποσειδώνας, φυσικά φαινόμενα). Το ηθικό του κάμπτεται προσωρινά, αλλά βρίσκει τη δύναμη να παλέψει και να βγει τελικά νικητής. Η νικηφόρα έκβαση του αγώνα του επαληθεύει για άλλη μια φορά τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα του έπους.
ΑΝΘΡΩΠΟΜΟΡΦΙΣΜΟΣ
1) Ο Ποσειδώνας θυμώνει με τους υπόλοιπους θεούς (311-313)
2) Ο Ποσειδώνας διακατέχεται από εκδικητική μανία (320-326, 346-366, 402-412)
3) Ο Ποσειδώνας χαίρεται με τα βάσανα του Οδυσσέα (415-418)
4) Η Λευκοθέη λυπάται τον Οδυσσέα και τον ενθαρρύνει (373-386)
ΠΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ
Προοικονομείται στην ενότητά μας η επίσκεψη του Οδυσσέα στο νησί των Φαιάκων καθώς και τα δεινά του νόστου (318-319, 330-332, 375, 416)
ΕΠΙΚΗ ΕΙΡΩΝΕΙΑ
α) Ο Οδυσσέας νομίζει ότι ο Δίας και όχι ο Ποσειδώνας του έφερε τη συμφορά (333-335)
β) Ο Οδυσσέας νομίζει ότι θα πεθάνει κατά τη διάρκεια της τρικυμίας, ενώ εμείς ξέρουμε ότι θα σωθεί (344-345)
γ) Ο Οδυσσέας νομίζει ότι η Λευκοθέη σκέφτεται το κακό του, ενώ εμείς γνωρίζουμε ότι έχει καλές προθέσεις (393-394)
ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ (FLASH-BACK)
α) 330-332 : Ο Οδυσσέας θυμάται τα λόγια της Καλυψώς
β) 336-345 : Ο Οδυσσέας φέρνει στον νου του τον Τρωικό Πόλεμο.
ΤΟ ΜΟΤΙΒΟ ΤΟΥ ΠΑΡΑΜΥΘΙΟΥ
Η αναπάντεχη εμφάνιση της Λευκοθέης ως "από μηχανής θεού" και η αναφορά στο μαγικό μαγνάδι είναι στοιχεία που συναντάμε συχνά στα παραμύθια και τους λαϊκούς μύθους.
ΟΜΗΡΙΚΕΣ ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΕΙΣ
Είναι παρομοιώσεις που έχουν μεγάλη έκταση (ιδιαίτερα το αναφορικό μέρος). Μια παρομοίωση έχει τα εξής μέρη :
α) το αναφορικό μέρος : είναι στην αρχή της παρομοίωσης και συνήθως ξεκινά με το "πώς" ή το "όπως".
β) το δεικτικό μέρος : ακολουθεί το αναφορικό και συνήθως ξεκινά με το "έτσι"
γ) τους όρους που παρομοιάζονται
δ) το κοινό στοιχείο των δύο όρων
Οι ομηρικές παρομοιώσεις :
1) πλαταίνουν την επική αφήγηση
2) προβάλλοντας το γνωστό και συνηθισμένο μας βοηθούν να γνωρίσουμε το νέο και άγνωστο
3) έχουν μεγάλη ποικιλία
4) δημιουργούν με το εκτενές αναφορικό τους μέρος μια αυτόνομη λυρική εικόνα
Στην ενότητά μας :
1η παρομοίωση : 362-364
Αναφορικό μέρος : πως ο χειμερινός...
Δεικτικό μέρος : έτσι και τη σχεδία...
Όροι : αγκάθια-σχεδία
Κοινό στοιχείο : το στροβίλισμα του ανέμου
2η παρομοίωση
Αναφορικό μέρος : το σκούρο πουλί
Δεικτικό μέρος : η Λευκοθέη που βγαίνει από το κύμα
Όροι : πουλί-Λευκοθέη
Κοινό στοιχείο : το πέταγμα
3η παρομοίωση
Αναφορικό μέρος : πώς ο άνεμος...
Δεικτικό μέρος : έτσι σκορπίστηκαν...
Όροι : άχυρα θυμωνιάς-μαδέρια σχεδίας
Κοινό στοιχείο : το σκόρπισμα από τον σφοδρό άνεμο
ΕΙΚΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΝ
1) Πρέπει να ταλαιπωρηθεί ο Οδυσσέας, σύμφωνα με την απόφαση του Δία (αναγκαίον)....Εμφανίζεται ο Ποσειδώνας (εικός)
2) Πρέπει να σωθεί ο Οδυσσέας (αναγκαίον).... Εμφανίζεται η Ινώ που θα βοηθήσει τον Οδυσσέα να σωθεί
ΤΥΠΙΚΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΥΠΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ
μέγας Ποσειδών (312) : τυπικό επίθετο
ευρύχωρη Τροία (338) : τυπικό επίθετο
θεία Καλυψώ (354) : τυπικό επίθετο
καλλίσφυρη Ινώ (367) : τυπικό επίθετο
θεϊκή τιμή (369) : τυπικό επίθετο
κοσμοσείστης Ποσειδών (373, 403) : τυπικό επίθετο
Ο Οδυσσέας πολύπαθος και θείος (390) : τυπικά επίθετα
ανθρώπους διογέννητους (461) : τυπικό επίθετο
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ
1. Ποσειδώνας : εξοργίζεται όταν μαθαίνει ότι οι θεοί πήραν αποφάσεις, ενώ απουσίαζε (311-313). Συμπεριφέρεται με εκδικητικότητα και μίσος προς τον Οδυσσέα. Δεν τον λυπάται, αλλά αντίθετα χαίρεται να τον βλέπει να υποφέρει. Είναι σκληρός και χαιρέκακος (=χαίρεται όταν ο άλλος παθαίνει κάτι κακό) (413-418)
2. Λευκοθέη/Ινώ : Εμφανίζεται ως "από μηχανής θεός" (=ανέλπιστη λύση ενός προβλήματος). Λυπάται τον Οδυσσέα και συμπάσχει με τα δεινά του (373-374). Είναι καλοκάγαθη, ευγενική, συμπονετική και τρυφερή. Προσπαθεί να εμψυχώσει τον Οδυσσέα και του δίνει συμβουλές (375-386). Δείχνει έμπρακτα το ενδιαφέρον της, δίνοντας στον Οδυσσέα το μαγικό μαντίλι της.
3. Οδυσσέας : παρουσιάζεται με ανάμεικτα συναισθήματα και αντιδράσεις. Στην αρχή, χάνει το θάρρος του και απελπίζεται, μοιάζοντας έτοιμος να παραδοθεί στη μοίρα του (329-345). Είναι αντιηρωικός, αλλά βαθιά ανθρώπινος. Στη συνέχεια είναι καχύποπτος απέναντι στη Λευκοθέη (393-396), κάτι που είναι φυσιολογικό, μιας κι έχει χάσει την εμπιστοσύνη του προς τους θεούς λόγω των πολλών βασάνων που έχει περάσει. Κατόπιν, τον βλέπουμε να παραμένει ψύχραιμος, να ανακτά το θάρρος και την πίστη του και να παίρνει γρήγορες αποφάσεις. Κινητοποιείται και αγωνίζεται να επιβιώσει (403-412). Τελικά δικαιώνεται και βγαίνει νικητής.
Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου