Οδύσσεια : ΕΝΟΤΗΤΑ 10 (ε 421-552)

10η ΕΝΟΤΗΤΑ ε 421-552

ΕΝΟΤΗΤΕΣ
1. "Η επέμβαση της Αθηνάς" (421-442)
2. "Η θαλασσοταραχή επιμένει και ο Οδυσσέας προβληματίζεται" (443-492)
3. "Ο Οδυσσέας φτάνει στις εκβολές του ποταμού και ζητεί τη βοήθειά του" (493-519)
4. "Ο δεύτερος προβληματισμός του Οδυσσέα" (520-552)

ΑΝΘΡΩΠΟΜΟΡΦΙΣΜΟΣ
Οι θεοί εκδηλώνουν ανθρώπινα συναισθήματα και ανθρώπινη συμπεριφορά :
α) η Αθηνά βοηθά τον Οδυσσέα
β) ο ποταμός λυπάται και εισακούει την ικεσία του Οδυσσέα




ΤΟ ΤΥΠΙΚΟ ΤΗΣ ΙΚΕΣΙΑΣ
α) Επίκληση στον θεό (497)
β) Οι προσφορές του ικέτη προς τον θεό (498-501)
γ) Η παράκληση (502-504)


ΣΥΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ (ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ)
Μέσα σε τρεις στίχους (428-430) ο ποιητής συνοψίζει την πάλη του Οδυσσέα με τη θάλασσα που διήρκεσε δύο ολόκληρες μέρες.




ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΕΙΣ
1) 435-441
Αναφορικό μέρος : Πόση αγαλλίαση...αγάλλεται
Δεικτικό μέρος : τόση αγαλλίαση...δασωμένης
Κοινός όρος : η χαρά και η ανακούφιση που νιώθει κάποιος όταν ξεπερνά τον κίνδυνο
Άλλοι δευτερεύοντες κοινοί όροι : 
α) Η μακροχρόνια αρρώστια του πατέρα = η μακροχρόνια ταλαιπωρία του Οδυσσέα
β) Ο δαίμονας που βασανίζει τον πατέρα = ο Ποσειδώνας που βασανίζει τον Οδυσσέα
γ) Οι θεοί που σώζουν τον άρρωστο πατέρα = Η Αθηνά, η Λευκοθέη και ο ποταμός που σώζουν τον Οδυσσέα
δ) Τα παιδιά που χαίρονται όταν ο πατέρας τους γίνεται καλά = η χαρά του Οδυσσέα

2) 546-549
Αναφορικό μέρος : Πώς κάποιος έκρυψε...απ'αλλού ν'ανάβει
Δεικτικό μέρος : με ένα δαυλό παρόμοιος...με φύλλα
Κοινός όρος : ο τρόπος με τον οποίο κάτι σκεπάζεται καλά
Άλλοι δευτερεύοντες κοινοί όροι : 
α) Η μαύρη στάχτη = τα φύλλα
β) το απόμερο κτήμα = ο Οδυσσέας που είναι μόνος
γ) Η προσπάθεια να σωθεί το σπέρμα της φωτιάς = η προσπάθεια του Οδυσσέα να προστατευτεί από το κρύο.




ΤΥΠΙΚΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΥΠΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ
Η Αθηνά, του Δία η κόρη (421) : τυπική έκφραση
μαύρη μοίρα (425) : τυπικό επίθετο
ο θείος Οδυσσεύς (426) : τυπικό επίθετο
η Αυγή με τους ωραίους πλοκάμους (430-431) : τυπική έκφραση
μεγάλο κύμα/μέγα κύμα (428, 446) : τυπικό επίθετο
τότε του λύθηκαν τα γόνατα, λύγισε κι η καρδιά του (450) : τυπική έκφραση
τον θυμό του Κοσμοσείστη (472) : τυπική έκφραση
η θεά Αθηνά, τα μάτια λάμποντας (477, 488) : τυπική έκφραση
ποταμέ βασιλικέ μου/ποταμέ μου, βασιλιά μου (497, 503) : τυπική έκφραση
αθάνατοι θεοί (500) : τυπικό επίθετο
βασανισμένος ο Οδυσσέας (543) : τυπική έκφραση




ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ
1. Οδυσσέας : Έχει μεγάλη αγωνιστικότητα και θέληση. Αρχικά αισθάνεται χαρά και αγαλλίαση μόλις αντικρίζει την ακτή. Ένα όμως μεγάλο κύμα τον κάνει να απογοητευτεί (443-450). Εκφράζει τα παράπονά του στο μονόλογο και ευχαριστεί τον Δία που τον αξίωσε να δει στεριά (451-461). Προβληματίζεται απέναντι στις δυσκολίες με ψυχραιμία και καταλήγει στην καλύτερη λύση (462-472, 489-492, 521-537). Είναι ευσεβής προς τον ποταμό, όπως φαίνεται στην ικεσία του (497-504). Θυμάται να πετάξει το μαγνάδι κι αυτό δείχνει ότι σέβεται και δε ξεχνά τους θεούς (513-515). Τέλος συγκινείται ιδιαίτερα όταν φθάνει στη στεριά και γι'αυτό σκύβει και φιλάει το χώμα.
2. Αθηνά : Αποφεύγει την αντιπαράθεση με τον Ποσειδώνα και περιμένει να απομακρυνθεί ο θεός για να παρέμβει η ίδια (421-422). Δεν είναι επιθετική και επιπόλαιη, αλλά συμπεριφέρεται με σύνεση και προσοχή. Επίσης, πρέπει να προσέξουμε ότι δεν προσφέρει έτοιμη τη λύση στον Οδυσσέα, αλλά συγκινημένη από τον αγώνα του για επιβίωση, φωτίζει το μυαλό του, ώστε αυτό να λάβει την ορθότερη απόφαση (476-477, 487-488). Τέλος, είναι στοργική και τρυφερή μιας και  προσφέρει ύπνο στον Οδυσσέα για να ξεκουραστεί.

Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης