Οδύσσεια : ΕΝΟΤΗΤΑ 8 (ε 165-310)

8η ΕΝΟΤΗΤΑ ε 165-310

ΕΝΟΤΗΤΕΣ

1. "Η συνάντηση της Καλυψώς με τον Οδυσσέα" (165-220)

2. "Η τελευταία πρόταση της Καλυψώς και η απάντηση του Οδυσσέα" (221-251)

3. "Προετοιμασία και κατασκευή της σχεδίας" (252-310)

ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΩΝ ΘΕΩΝ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑΛΥΨΩΣ 

α) Η Καλυψώ δεν είπε τίποτα στον Οδυσσέα για την επίσκεψη του Ερμή.

β) Παρουσίασε στον Οδυσσέα την απόφαση για τον νόστο ως δική της (στ.178)

γ) Δήλωσε πρόθυμη να βοηθήσει με κάθε τρόπο το ταξίδι του Οδυσσέα, ενώ στην πραγματικότητα θα βοηθήσει υπακούοντας τις οδηγίες του Ερμή (179-184)

δ) Η Καλυψώ δεν αποκάλυψε στον Οδυσσέα ότι οι θεοί είχαν αποφασίσει τον νόστο του. (185-187)

ΜΕ ΠΟΙΑ ΤΕΧΝΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ Η ΚΑΛΥΨΩ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙ ΝΑ ΜΕΤΑΠΕΙΣΕΙ ΤΟΝ ΟΔΥΣΣΕΑ;

1. Για να φανεί γενναιόδωρη και καλή, παρουσιάζει την απόφαση για τον νόστο του Οδυσσέα ως δική της. (178)

2. Δεν λέει στον Οδυσσέα ότι είναι σίγουρη η επιστροφή του στην Ιθάκη. Αντίθετα μιλά για τα δεινά του ταξιδιού του και για την αμφίβολη επιτυχία του, προκειμένου να τον φοβίσει. (185-187)

3. Είναι τρυφερή με τον Οδυσσέα και δείχνει να κατανοεί την δυσπιστία του χωρίς να εκνευρίζεται. Φθάνει μάλιστα στο σημείο να ορκιστεί, για να τον πείσει για τις καλές προθέσεις της. (199-201)

4. Προσφέρει στον Οδυσσέα πλούσιο δείπνο, για να του δείξει ότι μπορεί να απολαμβάνει δίπλα της όλα τα υλικά αγαθά 9212-216)

5. Δείχνει ότι εκτιμά και σέβεται τον Οδυσσέα, προσφωνώντας τον με επίσημους τίτλους (223)

6. Δείχνει να έχει καλό χαρακτήρα και να αγαπά τον Οδυσσέα με το να του εύχεται καλό ταξίδι (224-226)

7. Αντιπαραβάλλει την ευχάριστη και ξέγνοιαστη ζωή στην Ωγυγία με το δύσκολο και ριψοκίνδυνο ταξίδι που τον περιμένει (227-228)

8. Υπόσχεται να χαρίσει αθανασία στον Οδυσσέα (229-230)

9. Συγκρίνει τον εαυτό της με την Πηνελόπη, για να δελεάσει τον Οδυσσέα με την ομορφιά της. (232-2350

Η ΕΥΓΕΝΙΚΗ ..."ΧΥΛΟΠΙΤΑ" ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ

1. Αδιαφορεί εντελώς για την προσφορά αθανασίας.

2. Αναγνωρίζει την ανωτερότητα της θεάς (Καλυψώ) απέναντι στη θνητή (Πηνελόπη), αλλά δηλώνει ότι λαχταρά να γυρίσει στην πατρίδα και την οικογένειά του, χωρίς να προσβάλλει την νεράιδα (237-243)

3. Δηλώνει μαθημένος στους κινδύνους και έτοιμος να αντιμετωπίσει όποιον νέο κίνδυνο προκύψει στο ταξίδι (244-248)

ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΤΟΥ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ (Ο ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΕΠΟΥΣ)

Ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας του έπους φαίνεται ξεκάθαρα στην απάντηση του Οδυσσέα (242-243), όπου απορρίπτει την πρόταση της Καλυψώς να γίνει αθάνατος ζώντας στην ουσία πάνω σε έναν επίγειο παράδεισο. Ο Οδυσσέας προτιμά να παραμείνει θνητός και δοκιμάσει κι άλλα μεγάλα βάσανα, ελπίζοντας ότι θα φτάσει στην αγαπημένη του πατρίδα. Η απόφασή του πάρθηκε ελεύθερα και υπεύθυνα, χωρίς μάλιστα να γνωρίζει ότι οι θεοί θα τον βοηθήσουν. Ο Οδυσσέας με αυτό τον τρόπο έμεινε σταθερός στα δύο του ιδανικά : την πατρίδα και την οικογένεια.

Η ΣΥΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ (ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ)

Συστολή του χρόνου έχουμε όταν σε λίγους στίχους ο ποιητής αφηγείται γεγονότα που είχαν μεγάλη διάρκεια (το αντίθετο της επιβράδυνσης). Στην ενότητά μας, ο Όμηρος αφηγείται τα γεγονότα 22 ημερών μέσα σε 146 στίχους. Για παράδειγμα, το δείπνο συνοψίζεται σε ένα μόνο στίχο (220), οι τρεις από τις τέσσερις μέρες κατασκευής της σχεδίας σε ένα στίχο (289) και το ταξίδι του Οδυσσέα που κράτησε 17 μέρες πάλι συνοψίζεται σε ένα στίχο (306)

ΠΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ

α) οι νέες συμφορές του Οδυσσέα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού προς την Ιθάκη (227)

β) η επιστροφή του Οδυσσέα στην πατρίδα (228,243)

γ) η άφιξη του Οδυσσέα στο νησί των Φαιάκων (308-310)

ΕΠΙΚΗ ΕΙΡΩΝΕΙΑ

α) Εμείς γνωρίζουμε τα πάντα για την επίσκεψη του Ερμή στην Καλυψώ και την απόφαση των θεών για τον νόστο του Οδυσσέα, κάτι που αγνοεί ο ίδιος ο ήρωας, με αποτέλεσμα να θεωρεί αβέβαιο τον νόστο του (186)

β) Ο Οδυσσέας δυσπιστεί απέναντι στην Καλυψώ, ενώ εμείς γνωρίζουμε ότι η νεράιδα έχει δεσμευτεί στον Ερμή να τηρήσει την απόφαση των θεών (190-194)

ΑΝΘΡΩΠΟΜΟΡΦΙΣΜΟΣ

Η Καλυψώ συμπεριφέρεται σαν θνητή :

α) συνάπτει ερωτικές σχέσεις με έναν θνητό (171,251)

β) ορκίζεται (202-204)

γ) είναι τρυφερή (199-200)

δ) θυμώνει (201-202)

ε) ζηλεύει (230-233)

στ) γευματίζει (215-220)

ζ) βοηθά στην κατασκευή της σχεδίας (272)

η) έχει τη μορφή θνητής γυναίκας (233)

θ) ντύνεται με ρούχα που φορούν θνητές (254-256)

ΤΥΠΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ ΚΑΙ ΤΥΠΙΚΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ

κρατερός Αργοφονιάς (165) : τυπικό επίθετο

σεβαστή θεά (237) : τυπικό επίθετο

μεγαλόψυχο Οδυσσέα (166, 257) : τυπικό επίθετο

αρχοντική θεά (176, 199, 212, 222) : τυπικό επίθετο

πολύπαθος και θείος, ύστερα μίλησε ο Οδυσσέας (188-189, 218) : τυπική έκφραση

μίλησε ο Οδυσσεύς, και πέταξαν τα λόγια του σαν τα πουλιά (189) : τυπική έκφραση

τον λόγο πήρε η Καλυψώ, αρχοντική θεά, του είπε (222) : τυπική έκφραση

Λαερτιάδη διογέννητε, πολύτροπε Οδυσσέα (223) : τυπική έκφραση

Ανταποκρίθηκε μιλώντας ο Οδυσσέας πολύγνωμος (236) : τυπική έκφραση

η Καλυψώ θεόμορφη (267, 272, 290) : τυπικό επίθετο

θείο κύμα (288) : τυπικό επίθετο

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ

1. Οδυσσέας : αρχικά, στεναχωρημένος, κλαίει και οδύρεται (167-169). Νοσταλγεί την Πηνελόπη (170-172), βρίσκεται σε απόγνωση (173-175). Δεν ενθουσιάζεται εύκολα στο άκουσμα της απόφασης της Καλυψώς, αλλά δείχνει να είναι καχύποπτος, δύσπιστος και πονηρός. Στη συνέχεια φαίνεται ευγενικός, αφού αρνείται με κομψό τρόπο την πρόταση της Καλυψώς να παραμείνει στην Ωγυγία. Είναι πολυμήχανος και ευφυής, αφού έχει την ικανότητα να αποφασίζει γρήγορα, να απαντά έξυπνα και αστραπιαία, χρησιμοποιώντας την κατάλληλη στιγμή κάποιο τέχνασμα (στην ενότητά μας, χρησιμοποίησε τον όρκο για να δεσμεύσει την Καλυψώ). Ακόμη, είναι θαρραλέος, αν και πολυβασανισμένος (246-247) και με την απάντησή του προς την Καλυψώ και την απόρριψη της αθανασίας γίνεται σύμβολο ήθους και αγωνιστικότητας (242-248). Τέλος, είναι εργατικός και έχει εξαιρετικές ναυπηγικές ικανότητες και ναυτικές γνώσεις. (252-299)

2. Καλυψώ : Παρουσιάζεται ανειλικρινής, καθώς κρύβει κάποια πράγματα από τον Οδυσσέα : είναι πονηρή, αφού δεν αποκαλύπτει την απόφαση των θεών και την παρουσιάζει ως δική της. Κρατά τη ψυχραιμία της και δεν οργίζεται με τον Οδυσσέα, όταν αυτός της ζητά να ορκιστεί. Αντίθετα, είναι περιποιητική (215-217), ευγενική και τρυφερή. Εμφανίζεται επίσης, φιλάρεσκη, γιατί τονίζει στον Οδυσσέα την υπεροχή της απέναντι στην Πηνελόπη, ζηλιάρα και ανταγωνιστική. Αγαπάει πολύ τον Οδυσσέα και ακόμα κι όταν αυτός την απορρίπτει, φαίνεται γενναιόδωρη, καθώς τον βοηθά στην κατασκευή της σχεδίας 9254-267, 272, 284-285, 290-295)

Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης