Του γιοφυριού της Άρτας
Το γεφύρι της Άρτας, 1913, Frederic Boissonnas (1858-1946)
Σαράντα πέντε μάστοροι κι εξήντα μαθητάδες
γιοφύριν εθεμέλιωναν στης Aρτας το ποτάμι.
Ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν.
Μοιρολογούν οι μάστοροι και κλαιν' οι μαθητάδες:
«Αλίμονο στους κόπους μας, κρίμα στις δούλεψές μας,
ολημερίς να χτίζουμε, το βράδυ να γκρεμιέται».
Πουλάκι εδιάβη κι έκατσεν αντίκρυ στο ποτάμι,
δεν εκελάηδε σαν πουλί, μηδέ σα χιλιδόνι,
παρά εκελάηδε κι έλεγε ανθρώπινη λαλίτσα:
«Α, δε στοιχειώστε άνθρωπο, γιοφύρι δε στεριώνει.
Και μη στοιχειώσετε ορφανό, μη ξένο, μη διαβάτη
παρά του πρωτομάστορα την όμορφη γυναίκα,
πο 'ρχεται αργά τ' αποταχύ και πάρωρα το γιόμα».
Τ' άκουσ' ο πρωτομάστορας και του θανάτου πέφτει.
Πιάνει, μηνάει της λυγερής με το πουλί τ' αηδόνι,
αργά ντυθεί, αργά αλλαχτεί, αργά να πάει το γιόμα,
αργά να πάει και να διαβεί της Aρτας το γιοφύρι.
Και το πουλί παράκουσε, κι αλλιώς επήγε κι είπε:
«Γοργά ντύσου, γοργά άλλαξε, γοργά να πας το γιόμα,
γοργά να πας και να διαβείς της Aρτας το γιοφύρι».
Να τηνε κι εξανάφανε από την άσπρη στράτα.
Την ειδ' ο πρωτομάστορας, ραγίζεται η καρδιά του.
Από μακριά τους χαιρετά κι από κοντά τους λέει:
«Γεια σας, χαρά σας, μάστοροι κι εσείς οι μαθητάδες,
μα τι έχει ο πρωτομάστορας κι είναι βαργωμισμένος;»
«Το δακτυλίδι το 'πεσε στην πρώτη την καμάρα,
και ποιος να μπει και ποιος να βγει το δακτυλίδι να 'βρει;»
«Μάστορα, μην πικραίνεσαι, κι εγώ να πα' στο φέρω,
εγώ να μπω κι εγώ να βγω, το δακτυλίδι να 'βρω».
Μηδέ καλά κατέβηκε, μηδέ στη μέση επήγε:
«Τράβα, καλέ μ', τον άλυσο, τράβα την αλυσίδα,
τι όλον τον κόσμο ανάγειρα και τίποτες δεν ήβρα».
Ένας πιχάει με το μυστρί κι άλλος με τον ασβέστη,
παίρνει κι ο πρωτομάστορας και ρίχνει μέγα λίθο.
«Αλίμονο στη μοίρα μας, κρίμα στο ριζικό μας!
Τρεις αδερφάδες ήμαστε, κι οι τρεις κακογραμμένες.
Η μια 'χτισε το Δούναβη, κι η άλλη τον Αφράτη,
κι εγώ η πλιο στερνότερη της Aρτας το γιοφύρι.
Ως τρέμει το καρυόφυλλο, να τρέμει το γιοφύρι,
κι ως πέφτουν τα δενδρόφυλλα, να πέφτουν οι διαβάτες».
«Κόρη, το λόγον άλλαξε κι άλλη κατάρα δώσε,
πο 'χεις μονάκριβο αδερφό, μη λάχει και περάσει».
Κι αυτή το λόγον άλλαξε, κι άλλη κατάρα δίνει:
«Αν τρέμουν τ' άγρια βουνά, να τρέμει το γιοφύρι,
κι αν πέφτουν τ' άγρια πουλιά, να πέφτουν οι διαβάτες,
τι έχω αδερφό στην ξενητιά, μη λάχει και περάσει».
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΤΙΤΛΟΙ:
1η (κίτρινη) : "Το αδιέξοδο και η επιταγή της μοίρας"
2η (γαλάζια) : "Η πρόσκληση και η άφιξη της λυγερής"
3η (γκρι) : "Η κορύφωση και η λύση του δράματος"
ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ 1ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ
Υπερβολή : "Σαραντα πέντε μάστοροι κι εξήντα μαθητάδες" ► το έργο ήταν πάρα πολύ σπουδαίο
Εναλλαγή χρόνων (Παρατατικού - Ενεστώτα)
: "εθεμελίωναν", "χτίζανε", "εγκρεμιζόταν"..."μοιρολογούν", "κλαιν" ►
οι Παρατατικοί δείχνουν διάρκεια και δυσκολία ολοκλήρωσης του έργου, ενώ
οι Ενεστώτες στασιμότητα και απελπισία.
Αντίθεση : "ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν" ► η αρχή του δράματος : η κατάρα
Ασύνδετο σχήμα : "ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν", "Αλίμονο στους κόπους μας, κρίμα στις δούλεψές μας" ► απελπισία
Επανάληψη : "ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν" και "ολημερίς να χτίζουμε, το βράδυ να γκρεμιέται!" ►αδιέξοδο, απελπισία
Νόμος των Τριών : "δεν εκελάηδε σαν πουλί, μηδέ σα χελιδόνι, παρά εκελάηδε κι έλεγε, ανθρώπινη λαλίτσα"
Προσωποποίηση : Το πουλί μιλάει και μεταφέρει μηνύματαΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ 2ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ
Πυκνότητα λόγου (όταν με λίγες λέξεις εκφράζουμε πολλά πράγματα) : "του θανάτου πέφτει"
Υπερβολή : "του θανάτου πέφτει" ►ο πρωτομάστορας λυπήθηκε πάρα πολύ, κάτι που αποδεικνύει το πόσο αγαπούσε τη γυναίκα του.
Αντίθεση : "αηδόνι" : Το πουλί με το πιο όμορφο κελάηδημα θα εκτελέσει τη δυσάρεστη αποστολή.
Ασύνδετο σχήμα, επανάληψη : "Αργά ντυθεί, αργά αλλαχτεί, αργά να πάει το γιόμα, αργά να πάει και να διαβεί της Άρτας το γιοφύρι" ►επιδιώκεται από τον πρωτομάστορα επιβράδυνση.
Δραματικό απρόοπτο : "παράκουσε" ►Η μοίρα είχε πάρει άλλη απόφαση και δεν μπορεί κανείς θνητός να την ξεγελάσει.
Πυκνότητα λόγου : "Την είδ'ο πρωτομάστορας, ραγίζεται η καρδιά του."►ο πρωτομάστορας λυπήθηκε πάρα πολύ, κάτι που αποδεικνύει το πόσο αγαπούσε τη γυναίκα του.
Τυπικός στίχος δημοτικής ποίησης : "Από μακριά τους χαιρετά κι από κοντά τους λέει."
ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ 3ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ
Υπερβολή : "τι όλον τον κόσμο ανάγειρα και τίποτες δεν ήβρα"►Η λυγερή εδώ ψεύδεται, γιατί μόλις στον προηγούμενο στίχο μας έλεγε ο αφηγητής ότι δεν είχε φθάσει ούτε καν στη μέση. Προφανώς η υπερβολή έχει να κάνει με τον φόβο και τις υποψίες που αρχίζει να νιώθει.
Χρήση Ενεστώτα : "Ένας πιχάει με το μυστρί, κι άλλος με τον ασβέστη, παίρνει κι ο πρωτομάστορας και ρίχνει μέγα λίθο." ►Δηλώνεται με αυτό τον τρόπο η ταχύτητα των κινήσεων τόσο των μαστόρων, όσο και του πρωτομάστορα.
Νόμος των Τριών : "Ένας πιχάει με το μυστρί, κι άλλος με τον ασβέστη, παίρνει κι ο πρωτομάστορας και ρίχνει μέγα λίθο."
Μεταφορά : "κακογραμμένες"
Νόμος των Τριών : "η μια' χτισε το Δούναβη, κι η άλλη τον Αφράτη, κι εγώ η πλιο στερνότερη της Άρτας το γιοφύρι."
Παρομοιώσεις : "Ως τρέμει το καρυόφυλλο, να τρέμει το γιοφύρι, κι ως πέφτουν τα δεντρόφυλλα, να πέφτουν οι διαβάτες." ►Χρησιμοποιεί τις παρομοιώσεις για να εκφράσει την κατάρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου