ΠΟΛΗ – ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ
Η ΠΟΛΗ – ΚΡΑΤΟΣ
Πότε δημιουργήθηκαν;
Δημιουργήθηκε κατά τον 8ο αιώνα π.Χ. (αρχές αρχαϊκής εποχής) μετά τη διάσπαση του παλιού φυλετικού κράτους.
Πώς δημιουργήθηκαν;
Στην αρχή υπήρχαν συνοικισμοί, οι οποίοι ενώθηκαν σε μια πόλη (το άστυ), γύρω από μια ακρόπολη (οχυρωμένος λόφος με απότομες πλαγιές).
Τι υπήρχε πάνω και γύρω από την ακρόπολη;
Πάνω στην ακρόπολη υπήρχαν ναοί και δημόσια κτήρια. Κάτω και γύρω από αυτήν υπήρχαν καταστήματα και κατοικίες.
Ήταν οχυρωμένες οι πόλεις-κράτη;
Ναι. Σταδιακά, περιβλήθηκαν με τείχη, εκτός της Σπάρτης.
Έμεναν άνθρωποι στην ύπαιθρο;
Ναι. Εκτός των τειχών, στην ύπαιθρο, εξακολούθησε να μένει ένα μέρος του πληθυσμού που ασχολούνταν με τη γεωργία και τη κτηνοτροφία.
Η Ακρόπολη των Αθηνών
Η Ακρόπολη του Άργους
Ο ΠΟΛΙΤΗΣ ΚΑΙ Η ΟΠΛΙΤΙΚΗ ΦΑΛΑΓΓΑ
Οι πολίτες αισθάνονταν ασφαλείς μέσα στις πόλεις-κράτη, ασχολούνταν με διάφορα πράγματα, φρόντιζαν για το κράτος και μετείχαν ενεργά στα κοινά. Οι πολίτες, επίσης στρατεύονταν, συγκροτώντας την «οπλιτική φάλαγγα» (συμμετείχαν μόνο όσοι μπορούσαν να δαπανήσουν χρήματα για να έχουν δική τους πανοπλία). Οι κοινωνικές διαφορές περιορίστηκαν, καθώς πολλοί συμμετείχαν πλέον στα κοινά. Δεν έλειψαν, όμως οι πολιτικοί ανταγωνισμοί, ανάμεσα σε αυτούς που ήθελαν την εξουσία.
ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ
Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ : Όταν συγκροτήθηκαν οι πόλεις-κράτη, η βασιλεία είχε πια παρακμάσει.
ΤΟ ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ : Την εξουσία καταλάμβαναν οι ευγενείς, οι άριστοι (ιδιοκτήτες γης που παλιότερα ήταν σύμβουλοι του βασιλιά). Κριτήριο για τη συμμετοχή στην εξουσία ήταν η καταγωγή.
ΤΟ ΟΛΙΓΑΡΧΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ : Με την ανάπτυξη του εμπορίου και την ευρεία χρησιμοποίηση νομισμάτων, δημιουργήθηκε μια νέα τάξη που με τη δύναμη του χρήματος πήρε την εξουσία από τους αριστοκράτες. Κριτήριο για τη συμμετοχή στην εξουσία ήταν ο πλούτος.
Η ΤΥΡΑΝΝΙΔΑ : Συχνά ξεσπούσαν ταραχές κατά της ολιγαρχίας. Την κοινωνική δυσαρέσκεια εκμεταλλεύτηκαν κάποια φιλόδοξα άτομα, που πήραν την εξουσία (πολλές φορές με τη θέληση του λαού). Οι τύραννοι δεν έδιναν λόγο σε κανέναν για τις αποφάσεις τους και απέβλεπαν στο δικό τους όφελος. Δεν κέρδισαν τη συμπάθεια του λαού, αν και έκαναν πολλά έργα. Κάποιοι σημαντικοί τύραννοι ήταν ο Περίανδρος στην Κόρινθο, ,ο Πολυκράτης στη Σάμο ,ο Πεισίστρατος στην Αθήνα, ο Φείδων στο Άργος κ.α.
Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης
ΤΑ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Οι Έλληνες ήταν χωρισμένοι σε πολλά μικρά κράτη. Τα περισσότερα από αυτά ήταν περιοχές με μικρούς οικισμούς γύρω από μια πόλη. Η πόλη ήταν το κέντρο του κράτους και του έδινε το όνομά της. Τα κράτη αυτά τα ονομάζουμε πόλεις-κράτη.
Κάθε πόλη-κράτος ήταν ανεξάρτητη και είχε δικούς της νόμους και πολίτευμα. Το πολίτευμα όμως άλλαζε, καθώς άλλαζαν και οι συνθήκες της ζωής σε κάθε κράτος.
ΒασιλείαΣτην αρχή το κράτος το κυβερνούσε ο βασιλιάς με ένα συμβούλιο από ευγενείς, που ήταν μεγαλοκτηματίες.
ΑριστοκρατίαΑυτοί οι μεγαλοκτηματίες αργότερα πήραν όλη τη δύναμη στα χέρια τους, κατάργησαν το βασιλιά και κυβέρνησαν μόνοι τους. Το πολίτευμα αυτό ονομάστηκε αριστοκρατικό, γιατί τους ευγενείς τους έλεγαν και άριστους.
ΟλιγαρχίαΚατόπιν με το εμπόριο,την ναυτιλία και τη βιοτεχνία πλούτισαν και άλλοι άνθρωποι και απόκτησαν μεγαλύτερη δύναμη από τους ευγενείς. Άρχισαν λοιπόν να παίρνουν εκείνοι την εξουσία. Το πολίτευμα αυτό ονομάστηκε ολιγαρχικό, γιατί οι πλούσιοι ήταν (ο)λίγοι.
ΤυραννίαΣε μερικές περιπτώσεις κάποιοι φιλόδοξοι άνθρωποι κατόρθωσαν να εκμεταλλευτούν τις φιλονικίες ανάμεσα στις διάφορες πολιτικές παρατάξεις και να πάρουν με τη βία την εξουσία. Οι άρχοντες αυτοί ονομάστηκαν τύραννοι.
Οι τύραννοι διοικούσαν αυθαίρετα και έκαναν πολλές αδικίες, γι' αυτό ο λαός τους μίσησε και τους κατάργησε। Έτσι, η λέξη "τύραννος", που αρχικά σήμαινε άρχοντας, απόκτησε την κακή σημασία που έχει και σήμερα.
πηγή :http://dim-galat.pel.sch.gr/projects/akropolis/athens_02politeymata.htm
Το φαινόμενο της τυραννίδας
Για πρώτη φορά την περίοδο αυτή παρουσιάζεται το φαινόμενο της τυραννίδας, το οποίο την περίοδο αυτή γνωρίζει ιδιαίτερη διάδοση. Οι τυρρανίδες της εποχής αυτής είναι γνωστές ως η αρχαία τυραννίς, σε αντιπαραβολή με την νεότερη τυραννίδα, που συμβαίνει στην ύστερη κλασική και κυρίως στην ελληνιστική εποχή. Από τις αρχαίες πηγές η τυραννίδα δε θεωρείται πολίτευμα, αλλά απόκλιση, ούτε, δηλαδή, θεωρητική νομιμοποίηση ούτε ήταν αποδεκτή στην πράξη. Βέβαια, η τυραννίδα δεν έπαυσε να υπάρχει και κατά την κλασική εποχή, οι περιοχές, όμως, στις οποίες υπήρχε ήταν συγκεκριμένες: οι ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας, τον 6ο και τον πρώιμο 5ο αιώνα, λόγω της περσικής επιρροής και, δεύτερον, η αρχαϊκή και κλασική Σικελία, όπου εξηγείται ιστορικά λόγω των συνεχών προβλημάτων με τους Καρχηδονίους, οι οποίοι είχαν αποικίσει το βόρειο τμήμα του νησιού.
Το πλαίσιο εμφάνισης της τυραννίδας, της ανάληψης, με άλλα λόγια της άσκησης της εξουσίας από ένα πρόσωπο, κατά την αρχαϊκή περίοδο συνθέτουν οι εσωτερικές αντιπαραθέσεις μεταξύ των ευγενών για την κατάληψη των αξιωμάτων. Τα μέσα ισχύος που απαραίτητα έπρεπε να έχει στη διάθεσή του ένας ευγενής προκειμένου να κατορθώσει να υπερισχύσει των αντιπάλων του επιβαλλόμενος ως τύραννος είναι τα εξής:
- η χρήση ενός μισθοφορικού στρατού,
- η υποστήριξη του πληθυσμού, βασισμένη στην επιρροή που ασκούσε ο ευγενής,
- και οι εταιρείες ευγενών, συσσωματώσεις, δηλαδή, ευγενών γύρω από έναν ισχυρό εκπρόσωπο της τάξης τους.
Περιοχή εξάπλωσης της τυραννίδας
Η τυραννίδα εξαπλώθηκε στο μεγαλύτερο τμήμα του ελληνικού χώρου, καθώς παρατηρήθηκε στις εξής πόλεις:
- στην Πελοπόννησο: στην Κόρινθο, στη Σικυώνα, στη Φλειούντα, στην Επίδαυρο και στα Μέγαρα
- στην Κεντρική και βόρεια Ελλάδα: στην Κεφαλληνία, στη Χαλκίδα, στην Ερέτρια και στην Αθήνα
- στη Μικρά Ασία: στη Μυτιλήνη, στην Κύμη, στη Φώκαια, στην Ερυθραία, στην Κολοφώνα, στη Χίο, στη Σάμο, στη Μίλητο, στην Έφεσο, στην Αλικαρνασσό, στην Κω, στη Ρόδο
- στη Σικελία: στις Συρακούσες, στους Λεοντίνους, στην Ιμέρα, στη Γέλα, στον Ακράγαντα, στη Σελινούντα
- στην Κάτω Ιταλία: στο Ρήγιο, στον Κρότωνα, στη Σύβαρι, στο Ηράκλειο Καμπανίας, στο Μεταπόντιο, στην Κύμη,
- στη Θρακική χερσόνησο: στην Άβυδο, στη Σηστό, στη Λάμψακο, στο Πάριο, στην Προκόννησο, στην Κύζικο και στο Βυζάντιο.
Λίγες μόνο περιοχές του ελληνικού κόσμου δε γνώρισαν την τυραννίδα, ανάμεσα στις οποίες και η Σπάρτη, κάτι το οποίο δικαιολογείται ιστορικά. Όπως παρατηρούμε, στις πόλεις που εγκαθιδρύθηκε τυραννίδα, αυτό συνέβη μετά την κατάργηση της βασιλείας. Ωστόσο, στη Σπάρτη η διπλή βασιλεία δεν καταργήθηκε ποτέ, αφού με τη Μεγάλη Ρήτρα, οι δύο βασιλείς εντάχθηκαν στη γερουσία, μη; διατηρώντας ουσιώδη χαρακτηριστικά της ιδιότητάς τους. Πλέον ήταν στρατιωτικοί αρχηγοί, έχοντας, παράλληλα, ορισμένες θρησκευτικές αρμοδιότητες και διατηρώντας μέρος των δικαστικών αρμοδιοτήτων τους. Καθώς, λοιπόν, το πολίτευμα της Σπάρτης κατένειμε την πολιτική ισχύ στους δύο βασιλείς, στη γερουσία, στους πέντε εφόρους και στην Απέλλα, κατά τη διαδικασία λήψης των αποφάσεων εκφράζονταν όλα τα κοινωνικά μέρη και, συνεπώς, δεν υπήρχαν περιθώρια εγκαθίδρυσης προσωπικής εξουσίας
Η οπλιτική φάλαγγα
Οπλιτική φάλαγγα
Το πρώτο μισό του 8ου αιώνα διαδόθηκε μία νέα τακτική μάχης, γνωστή ως οπλιτική φάλαγγα, καθώς η μάχη διεξαγόταν ανάμεσα σε δύο μεγάλους στρατιωτικούς σχηματισμούς, αποτελούμενους από οπλίτες. Με τη δημιουργία της φάλαγγας, συνέβη και η μετακίνηση της χειρολαβής της στρόγγυλης ασπίδας από το κέντρο στο άκρο. Η τεχνικής φύσης μεταβολή αυτή είχε αποτελέσματα στο ηθικό επίπεδο. Καθώς η χειρολαβή της ασπίδας βρισκόταν πλέον στην άκρη της ασπίδας, η τελευταία κάλυπτε μόνο το αριστερό τμήμα του σώματος του πολεμιστή που την έφερε, αφήνοντας ακάλυπτο το δεξί, την κάλυψη του οποίου αναλάμβανε ο ευρισκόμενος στα δεξιά του συμπολεμιστής, σχηματίζοντας ένα τείχος ασπίδων. Αυτή η αλληλεξάρτηση των αποτελούντων τη φάλαγγα, οδήγησε στη δημιουργία μίας εσωτερική συνοχής, λόγω της συνυπευθυνότητας των οπλιτών για τη διασφάλιση του αρραγούς της φάλαγγας και της αλληλοκάλυψης.
Μία διαφορετική τακτική διεξαγωγής της αναμέτρησης, η οποία αποτελούσε παραλλαγή της κλασικής φάλαγγας ήταν η λεγόμενη Λοξή φάλαγγα, την οποία χρησιμοποίησε ο Επαμεινώνδας στη μάχη των Λεύκτρων (371 π.Χ.). Κατά την τακτική της λοξής φάλαγγας, η οπλιτική φάλαγγα χωριζόταν σε δύο πτέρυγες: αυτήν που αποτελούσε την κύρια επιθετική δύναμη και την υποστηρικτή, καθεμία από τις οποίες αναλάμβανε διαφορετικούς ρόλους. Κατόπι, χρησιμοποιήθηκε εκτεταμένα από το Φίλιππο το Β’ της Μακεδονίας και από το διάδοχό του Αλέξανδρο Γ’, στις μάχες του Γρανικού, της Ισσού και των Γαυγαμήλων, και από τα ελληνιστικά βασίλεια. Τελευταία χρήση της μακεδονικής φάλαγγας έγινε από το Ρωμαίο αυτοκράτορα Καρακάλλα (211-217 μ।Χ.), ο οποίος τύγχανε θαυμαστής του Αλεξάνδρου και γι’ αυτό αναβίωσε τη χρήση της.
πηγή : wikipedia
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου