Σκαπανεύς: Ιστορία Γ΄ Γυμνασίου : Ενότητα 39 : Εξελίξεις σε Ελλάδα και Τουρκία μετά τον Μικρασιατικό Πόλεμο

Εξελίξεις σε Ελλάδα και Τουρκία

μετά τον μικρασιατικό πόλεμο

ΕΛΛΑΔΑ

Το κίνημα του 1922 : Αμέσως μετά τη μικρασιατική καταστροφή ξέσπασε κίνημα στη Χίο και στη Λέσβο από μονάδες του ελληνικού στρατού που επέστρεφαν από τη Μ. Ασία. Το κίνημα αυτό ήθελε : 1) την παραίτηση του Κωνσταντίνου, 2) τη διάλυση της φιλοβασιλικής Βουλής, 3) το σχηματισμό φιλοανταντικής κυβέρνησης και 4) την ενίσχυση του μετώπου στη Θράκη, για να μην χάσουμε κι άλλα εδάφη. Αρχηγοί του κινήματος ήταν οι συνταγματάρχες Νικόλαος Πλαστήρας και Στυλιανός Γονατάς. Με καράβια 12.000 στρατιώτες έφτασαν στο Λαύριο (Αττική) και βάδιζαν προς την Αθήνα. Ο Κωνσταντίνος εγκατέλειψε τη χώρα, αφήνοντας στον θρόνο τον γιό του Γεώργιο Β΄. Στην Αθήνα δημιουργήθηκε επαναστατική κυβέρνηση.

Η ανακωχή των Μουδανιών : Η Ανατολική Θράκη φαινόταν να είναι κι αυτή «χαμένη υπόθεση». Η επαναστατική κυβέρνηση προσπάθησε να την κρατήσει, ενισχύοντας και οργανώνοντας τον ελληνικό στρατό στην περιοχή. Τελικά λόγω των απειλών του Κεμάλ και των πιέσεων των Άγγλων, αποδέχτηκε την ανακωχή των Μουδανιών (Οκτώβριος 1922) με την οποία η Τουρκία έπαιρνε την Ανατολική Θράκη. Η εκκένωση της περιοχής από τον ελληνικό στρατό και πληθυσμό ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του 1922.

«Η δίκη των έξι» : Η επαναστατική κυβέρνηση έκανε έκτακτο στρατοδικείο για να τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι της μικρασιατικής καταστροφής. Σε αυτό παραπέμφθηκαν 8 κορυφαία στελέχη της φιλοβασιλικής παράταξης : Ο Δημήτρης Γούναρης (πρώην πρωθυπουργός), ο Νικόλαος Στράτος (πρωθυπουργός για 6 μέρες), ο Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης (πρώην υπουργός και πρωθυπουργός), Γεώργιος Μπαλτατζής (πρώην υπουργός), Νίκος Θεοτόκης (πρώην υπουργός), Γεώργιος Χατζανέστης (διοικητής στρατιάς Μικράς Ασίας), Μιχαήλ Γούδας (πρώην υπουργός) και Ξενοφών Στρατηγός (στρατηγός). Το Νοέμβριο του 1922 καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν οι 6 πρώτοι.

Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΟΖΑΝΗΣ : Στη Λοζάνη της Ελβετίας άρχισαν διαπραγματεύσεις για την υπογραφή συνθήκης. Την Ελλάδα εκπροσωπούσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Στις 24 Ιουλίου 1923 υπογράφτηκε συνθήκη με την οποία :

1) Η Μικρά Ασία, η Ανατολική Θράκη και τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος δίνονταν στην Τουρκία

2) Ενσωματώθηκε σε αυτήν η ελληνοτουρκική σύμβαση ανταλλαγής πληθυσμών του Ιανουαρίου του ίδιου χρόνου (οι ορθόδοξοι χριστιανοί της Τουρκίας , εκτός από αυτούς της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου (125.000) , έπρεπε να πάνε στην Ελλάδα και οι μουσουλμάνοι της Ελλάδας, εκτός από αυτούς της Δυτικής Θράκης(118.000) να πάνε στην Τουρκία)

ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ στην κοινωνία και την πολιτική : Η οικονομία είχε τα μαύρα της τα χάλια (πτώση μισθών, άνεργοι παλιοί πολεμιστές). Το σημαντικότερο πρόβλημα ήταν η αποκατάσταση των προσφύγων. Η επαναστατική κυβέρνηση άρχισε να μοιράζει κτήματα σε πρόσφυγες, αλλά και σε ακτήμονες ντόπιους (Φεβρουάριος 1923). Υπήρχε λαϊκό αίτημα για αύξηση μισθών. Ξέσπασαν μεγάλες απεργίες το 1923. Εκείνη την εποχή υιοθετήθηκε κι από την Ελλάδα το γρηγοριανό ημερολόγιο, το οποίο αντικατέστησε το ιουλιανό. Οι Έλληνες κοιμήθηκαν το βράδυ της 16^ης Φεβρουαρίου 1923 και ξύπνησαν το πρωί της 1^ης Μαρτίου 1923!!! Τον Οκτώβριο του 1923 ξέσπασε αντεπανάσταση εναντίον της επαναστατικής κυβέρνησης, αλλά απέτυχε. Έγιναν εκλογές τον Δεκέμβριο του 1923 (απείχαν τα φιλοβασιλικά κόμματα). Κέρδισε το Κόμμα των Φιλελευθέρων (Βενιζέλος) με δεύτερο το κόμμα του Αλ. Παπαναστασίου. Ο Γεώργιος Β΄ έφυγε για το εξωτερικό (ο πατέρας του Κωνσταντίνος είχε πεθάνει από τον Γενάρη του 1923 στο Παλέρμο της Σικελίας) και προσωρινός αντιβασιλέας έγινε ο ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης.

ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ στην κοινωνία και την πολιτική : Ο Μουσταφά Κεμάλ αναδείχθηκε πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας και υποχρέωσε τον σουλτάνο (Αμπντούλ Μετζίτ Β΄)να φύγει από τη χώρα (πέθανε το 1944 στο Παρίσι). Η Τουρκία έγινε κοσμικό-λαϊκό κράτος κατά τα δυτικά πρότυπα από θρησκευτικό. Οργάνωσε το σύστημα υγείας και παιδείας και αντικατέστησε το αραβικό αλφάβητο με το λατινικό. Καταργήθηκε η πολυγαμία, απαγορεύτηκε στους άντρες να φορούν φέσι και στις γυναίκες φερετζέ, επέτρεψε στις γυναίκες να ψηφίζουν και επέβαλε τη χρήση επωνύμων (ο ίδιος ονομάστηκε Ατατούρκ). Οι πλούσιοι υποστήριξαν τις μεταρρυθμίσεις του Κεμάλ, αντίθετα οι φτωχοί και οι αγρότες δεν είδαν διαφορά στη ζωή τους από τις κεμαλικές μεταρρυθμίσεις. Ο Κεμάλ (που προτάθηκε για νόμπελ ειρήνης... από τον Βενιζέλο το 1934) πέθανε το 1938.