Ιστορία Β' Γυμνασίου - Η νομοθεσία της Μακεδονικής Δυναστείας και η σύγκρουσή της με τους «δυνατούς»

Η ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Οι αυτοκράτορες της Μακεδονικής δυναστείας (867-1025) αναθεώρησαν τη νομοθεσία των Ισαύρων (717-802) και την προσάρμοσαν στις νέες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής τους :

Α) για να λειτουργεί πιο καλά το κράτος

Β) για να λύσουν τα σημαντικά κοινωνικά προβλήματα της εποχής τους.

Στα χρόνια των δύο πρώτων Μακεδόνων, του Βασιλείου Α’ και του Λέοντα Στ’ του Σοφού (867-912) εκδόθηκαν οι παρακάτω νόμοι ή συλλογές νόμων :

1. ΠΡΟΧΕΙΡΟΣ ΝΟΜΟΣ : συλλογή νόμων που αντικατέστησε την ΕΚΛΟΓΗ (νομική συλλογή των Ισαύρων).
2. ΕΠΑΝΑΓΩΓΗ : εισαγωγή στον Πρόχειρο Νόμο που καθόριζε τις αρμοδιότητες του αυτοκράτορα και του πατριάρχη.
3. ΒΑΣΙΛΙΚΑ : 60 βιβλία που αντλούν το περιεχόμενό τους από τις νομικές συλλογές του Ιουστινιανού (529-534 : Ιουστινιάνειος Κώδικας, Πανδέκτης, Εισηγήσεις, Νεαρές)
4. ΕΠΑΡΧΙΚΟΝ ΒΙΒΛΙΟΝ : διατάξεις που ρύθμιζαν τη λειτουργία των συντεχνιών στην Κωνσταντινούπολη.
5. ΝΕΑΡΕΣ : Νέοι νόμοι που απέβλεπαν στον περιορισμό της μεγάλης γαιοκτησίας.

ΝΟΜΟΙ ΚΑΙ ΑΓΩΝΑΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΔΥΝΑΤΩΝ

Το βασικό κοινωνικό ζήτημα που απασχόλησε το κράτος την εποχή των Μακεδόνων ήταν ο αγώνας κατά των μεγάλων γαιοκτημόνων (δυνατών). Οι δυνατοί ήθελαν να πάρουν τη γη των φτωχών, να αποσπάσουν προνόμια και να κατακτήσουν την πολιτική εξουσία.

Το Βυζαντινό κράτος όμως είχε ανάγκη τους μικρούς γαιοκτήμονες, οι οποίοι πλήρωναν φόρους και υπηρετούσαν στο στρατό των θεμάτων. Η άμυνα δηλαδή και η οικονομία του Βυζαντίου εξαρτιόταν από τους ελεύθερους αγρότες, τη μικρή και μεσαία ιδιοκτησία. Για 80 ολόκληρα χρόνια (922-1002) οι αυτοκράτορες προσπάθησαν να προστατεύσουν τους ελεύθερους καλλιεργητές με διάφορους νόμους (Νεαρές). Πέτυχαν τα εξής :

1. Να προτιμώνται ως αγοραστές οι γείτονες και οι συγγενείς, όταν πουλιόταν ένα κτήμα.
2. Να ξαναδίνουν οι δυνατοί πίσω τα χωράφια στους προηγούμενους φτωχούς ιδιοκτήτες τους χωρίς αποζημίωση.
3. Να απαγορεύεται η πώληση και η αγορά στρατιωτικών κτημάτων. Αν κάποιος είχε τέτοια κτήματα, έπρεπε να στρατεύεται.
4. Να περιοριστεί η αύξηση της εκκλησιαστικής περιουσίας.
5. Να πληρώνουν οι δυνατοί τους φόρους των φτωχών (1002), κάτι που παλαιότερα το έκανε η κοινότητα συλλογικά (αλληλέγγυον)

 Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης