Ιστορία Γ' Γυμνασίου : Ερωτήσεις Επανάληψης

1. Τι εννοούμε με τον όρο «Διαφωτισμός» και ποιοι είναι οι σημαντικότεροι εκπρόσωποι του Διαφωτισμού;

Διαφωτισμό ονομάζουμε το κίνημα που πρωτοεμφανίστηκε στην Αγγλία στο τέλος του 17ου αιώνα, κορυφώθηκε στη Γαλλία τον 18ο αιώνα και εξαπλώθηκε μέσα και έξω από την Ευρώπη.

Οι κοινές απόψεις των Διαφωτιστών ήταν:
α) απόρριψη κάθε αυθεντίας
β) κριτική σε κάθε γνώση
γ) «μόνο η λογική μπορεί να ερμηνεύσει με ασφάλεια τον κόσμο»
δ) «ο άνθρωπος μπορεί να προοδεύει διαρκώς»
Κορυφαίοι διαφωτιστές ήταν  ο Ρουσό, ο Βολτέρος, ο Ντιντερό, ο Μοντεσκιέ, ο Ντ’Αλαμπέρ και άλλοι.

2.    Πότε, από ποιους και με ποιο σκοπό ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρεία;

Η Φιλική Εταιρεία ήταν μια μυστική οργάνωση που δημιουργήθηκε το 1814 στην Οδησσό της Ρωσίας με σκοπό την προετοιμασία του ένοπλου αγώνα των Ελλήνων για την ανεξαρτησία. Η διαφορά της με τις υπόλοιπες οργανώσεις που είχαν προηγηθεί είναι ότι αυτές έθεταν σαν πρώτο στόχο την παιδεία, ενώ η Φιλική Εταιρεία την επανάσταση. Πρωτεργάτες της ήταν οι Νικόλαος Σκουφάς, Αθανάσιος Τσακάλωφ, Εμμανουήλ Ξάνθος και Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος.

3.    Για ποιους λόγους η επανάσταση στην Ελλάδα άρχισε από την Πελοπόννησο;

Η Επανάσταση στην Ελλάδα άρχισε από την Πελοπόννησο γιατί:

1.    Οι ελληνικοί πληθυσμοί ήταν εκεί πυκνότεροι
2.    Δεν υπήρχε τόσο πολύς οθωμανικός στρατός
3.    Από το 1820 ως το 1822 μεγάλο μέρος του οθωμανικού στρατού ήταν απασχολημένο με τον πόλεμο εναντίον του Αλή Πασά της Ηπείρου.
4.    Υπήρχαν εκεί πολλοί Φιλικοί που προετοίμαζαν την επανάσταση.
5.    Υπήρχαν πολλοί κλέφτες
6.    Υπήρχαν πολλά ελληνικά εμπορικά σκάφη εφοδιασμένα με κανόνια
7.    Πολλοί Έλληνες είχαν εμπειρία τόσο στη ξηρά (στρατιώτες στις δυνάμεις του Αλή Πασά και στον αγγλικό στρατό των Επτανήσων), όσο και στη θάλασσα (ναύτες τουρκικού στόλου ή σε εμπορικά πλοία που είτε αντιμετώπιζαν τους πειρατές, είτε ασκούσαν τα ίδια πειρατεία)
8.    Τα ορεινά εδάφη της Πελοποννήσου ευνοούσαν τον κλεφτοπόλεμο.

4.      Τι προέβλεπε το πρώτο ελληνικό Σύνταγμα, το Σύνταγμα της Επιδαύρου (1822);

Η Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου ψήφισε το 1ο ελληνικό σύνταγμα, γνωστό ως Σύνταγμα της Επιδαύρου. Ήταν ένα κείμενο επηρεασμένο από την γαλλική επανάσταση, που διακήρυττε την ανεξαρτησία της Ελλάδας και θέσπιζε το πολίτευμα της αβασίλευτης δημοκρατίας
•    Για να μην ξεσηκώσει την αντίδραση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, η Εθνοσυνέλευση διακήρυξε ότι η επανάσταση ήταν εθνική και δεν είχε κοινωνικοανατρεπτικές προθέσεις.
•     Τέλος, η διοίκηση θα αποτελούταν από 2 σώματα με ετήσια θητεία: το Εκτελεστικό (κυβέρνηση) με πέντε μέλη και πρόεδρο τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και το Βουλευτικό με 70 μέλη και πρόεδρο τον Δημήτριο Υψηλάντη. Ωστόσο στο Βουλευτικό πλειοψηφούσαν οι προεστοί κι έτσι το έργο του Υψηλάντη γινόταν πολύ δύσκολο.

5.   Ποιες ενέργειες του Γεωργίου Κάννιγκ δείχνουν την αλλαγή της αγγλικής πολιτικής στο ελληνικό ζήτημα;

Το 1823 Υπουργός Εξωτερικών της Αγγλίας γίνεται ο Τζόρτζ Κάννιγκ, ο οποίος πιστεύει ότι η Αγγλία πρέπει να βοηθήσει την Ελλάδα να κερδίσει την ανεξαρτησία της, ώστε το νέο ελληνικό κράτος να αποτελέσει χρήσιμο συνεργάτη της Αγγλίας. Γι’ αυτό το λόγο αναγνώρισε τους Έλληνες ως εμπόλεμη δύναμη.

6.  Ποια μέτρα πήρε ο Ιωάννης Καποδίστριας για την ανόρθωση της οικονομίας και ποια ήταν η αγροτική πολιτική του;

Τα μέτρα του Καποδίστρια για την ανόρθωση της οικονομίας και της γεωργίας ήταν τα εξής:

 α) Έφτιαξε το 1ο κρατικό ταμείο με εισφορές Ελλήνων του εξωτερικού και φιλελλήνων                                                                                                         

β) Ίδρυσε με τη βοήθεια του φίλου του, Γαλλοελβετού τραπεζίτη Εϋνάρδου, τράπεζα                                                                                                                               

γ) Έκοψε νόμισμα, τον φοίνικα                                                                                                                  

δ) Εφάρμοσε αυστηρή λιτότητα στις δημόσιες δαπάνες                                                                           

ε) Εκσυγχρόνισε τη γεωργία με την εισαγωγή νέων καλλιεργειών (π.χ. πατάτα) και νέων μεθόδων (π.χ. σιδερένιο άροτρο).

7. Ποια ήταν τα μέτρα του Καποδίστρια για την Εκπαίδευση και ποια η άποψή του για την ίδρυση Πανεπιστημίου;

Τα μέτρα του Καποδίστρια για την εκπαίδευση ήταν τα εξής:

α) Ίδρυσε το Ορφανοτροφείο της Αίγινας, στο οποίο λειτούργησαν 3 αλληλοδιδακτικά σχολεία (σαν τα σημερινά δημοτικά, αλλά με τέσσερα χρόνια φοίτηση), 3 ελληνικά σχολεία (σαν τα σημερινά Γυμνάσια και με τριετή φοίτηση), αρκετά χειροτεχνεία (επαγγελματικές σχολές) και το Πρότυπον Σχολείον, στο οποίο σπούδαζαν όποιοι θα γίνονταν καθηγητές στα αλληλοδιδακτικά                                                                                                                                       

 β) Ίδρυσε το Κεντρικόν Σχολείον, στο οποίο φοιτούσαν όσοι προορίζονταν για σπουδές στα πανεπιστήμια του εξωτερικού                                                                                          

γ) Δημιούργησε το Πρότυπον Αγροκήπιον (γεωργική σχολή) στην Τίρυνθα (περιοχή κοντά στο Άργος και στο Ναύπλιο)                                                                                                                           

 Ο Καποδίστριας δε δημιούργησε Πανεπιστήμιο, γιατί πίστευε ότι τη συγκεκριμένη στιγμή, η εκπαίδευση των Ελλήνων θα έπρεπε να ήταν επαγγελματική.

8.   Τι προέβλεπε το πρωτόκολλο του Λονδίνου (Φεβρουάριος 1830);

Με τους χειρισμούς του Καποδίστρια, η Ελλάδα  έγινε ανεξάρτητο κράτος  με το Πρωτόκολλο Ανεξαρτησίας του Λονδίνου στις 3 Φεβρουαρίου 1830. Τα σύνορα της Ελλάδας ορίζονταν στη γραμμή Αχελώου – Σπερχειού. Παράλληλα οι Δυνάμεις επέλεξαν τον πρίγκιπα Λεοπόλδο του Σαξ Κόμπουργκ ως ηγεμόνα της Ελλάδας. Αυτός όμως δεν αποδέχτηκε την εκλογή του.

9.   Τι γνωρίζετε για την Αντιβασιλεία και γιατί η πολιτική της προκάλεσε αντιδράσεις;

Επειδή ο Όθωνας ήταν ανήλικος, συμφωνήθηκε πως ως την ενηλικίωσή του(1835) την εξουσία θα ασκεί μια επιτροπή από Βαυαρούς αξιωματούχους, διορισμένους από τον πατέρα του Όθωνα που θα ονομαζόταν Αντιβασιλεία. Τα τρία μέλη της επιτροπής ήταν ο Άρμανσμπεργκ (πρωθυπουργός και υπουργός εξωτερικών), ο Μάουρερ (αρμόδιος για την εκπαίδευση, τη δικαιοσύνη και την εκκλησία) και ο Χάιντεκ (υπεύθυνος για τις ένοπλες δυνάμεις). Η Αντιβασιλεία θέλησε να οικοδομήσει ένα σύγχρονο, κατά τα δυτικά πρότυπα, εθνικό κράτος. Στηρίχθηκε στο τρίπτυχο : εθνική ανεξαρτησία, βασιλική απολυταρχία και συγκεντρωτικό σύστημα και γι’ αυτό το λόγο η στάση των Ελλήνων απέναντί της ήταν εχθρική.

10. Ποια ήταν τα μέτρα της Αντιβασιλείας στη διοίκηση, την Εκπαίδευση, το στρατό, την Εκκλησία, τη Δικαιοσύνη και την οικονομία;

Τα έργα της Αντιβασιλείας:
1.    ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ : συγκεντρωτική. Η Ελλάδα διαιρέθηκε σε 10 νομούς. Η πρωτεύουσα το 1834 μεταφέρθηκε από το Ναύπλιο στην Αθήνα.
2.    ΣΤΡΑΤΟΣ : βασίστηκε αρχικά σε 3.500 Βαυαρούς στρατιωτικούς που ήρθαν μαζί με τον Όθωνα. Πολλοί Έλληνες αγωνιστές που δεν έγιναν δεκτοί στις ένοπλες δυνάμεις, ζούσαν σε άθλιες συνθήκες και αναγκάστηκαν να στραφούν στη ληστεία.
3.    ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ : αναδιοργανώθηκε. Ιδρύθηκαν δικαστήρια και φτιάχτηκαν νέοι νόμοι.
4.    ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ : αναμορφώθηκε :                                                                                                    

α) Πρωτοβάθμια εκπαίδευση : Δημοτικά σχολεία (επταετή   και αλληλοδιδακτικά)                                                                                                                                     

β) Δευτεροβάθμια εκπαίδευση :  1) Ελληνικά Σχολεία (τριτάξια, στις πρωτεύουσες των επαρχιών)  2) Γυμνάσια (τετρατάξια, στις πρωτεύουσες νομών)                                                                                                                                                       

γ) Πανεπιστήμιο : ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1837. Την ίδια χρονιά ιδρύθηκε και το Πολυτεχνικό Σχολείο (πρόδρομος του σημερινού Πολυτεχνείου)                                                                                  

Η εκπαίδευση των κοριτσιών παρέμεινε παραμελημένη.
5.    ΕΚΚΛΗΣΙΑ : ορίστηκε αυτοκέφαλη (χωρίστηκε δηλαδή από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως) με την αιτιολογία ότι το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης βρισκόταν σε οθωμανικό έδαφος, υπό την επιρροή του σουλτάνου. Επίσης έκλεισαν τα μοναστήρια που είχαν μικρό αριθμό μοναχών.

11.   Ποια ήταν τα αίτια της Επανάστασης της 3ης Σεπτεμβρίου 1843;

Οι αιτίες της αντίδρασης ήταν :
1.    η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης των αγροτών
2.    η ανάπτυξη της ληστείας στην ύπαιθρο
3.    η αδυναμία της Ελλάδας να εξοφλήσει τα δάνειά της, που είχε σαν αποτέλεσμα οι Μεγάλες Δυνάμεις να επιβάλουν οικονομικό έλεγχο στη χώρα και περικοπή κρατικών δαπανών.
4.    Οι περικοπές που έγιναν στους στρατιωτικούς

12.   Με ποιες ενέργειες ο Χαρίλαος Τρικούπης συνέβαλε στη στερέωση του κοινοβουλευτικού θεσμού; 

Ο Χαρίλαος Τρικούπης εξέφρασε την αντίθεσή του στην πολιτική κατάσταση με το άρθρο του «Τις πταίει;». Πίστευε ότι ο βασιλιάς θα έπρεπε να διορίζει πρωθυπουργό μόνο εκείνον που είχε την πλειοψηφία στη Βουλή. Ο Γεώργιος διόρισε το 1875 τον Τρικούπη προσωρινό πρωθυπουργό για να πραγματοποιήσει εκλογές. Με την έναρξη της νέας Βουλής, ο Γεώργιος αναγνώρισε την αρχή της δεδηλωμένης.

13.   Ποιο ήταν το πρόγραμμα του Χ. Τρικούπη;

Το πρόγραμμα του Τρικούπη ήταν:

Κατασκευή μεγάλων έργων (σιδηρόδρομοι, διάνοιξη διώρυγας Κορίνθου, οδοποιία), ανασυγκρότηση των ενόπλων δυνάμεων, εξυγίανση της δημόσιας διοίκησης, επιδίωξη ειρηνικής συμβίωσης με την Οθωμανική αυτοκρατορία. Για να πετύχει όλα αυτά επέβαλε βαρύτατη φορολογία και σύναψε δάνεια με τράπεζες του εξωτερικού.

14.   Τι γνωρίζετε για το κίνημα στο Γουδί (1909);

Τον Μάιο του 1909 ιδρύθηκε ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος (οργάνωση κατώτερων αξιωματικών). Τα μέλη του Συνδέσμου ήταν δυσαρεστημένα με τη βασιλική οικογένεια  και την κατάσταση που επικρατούσε στο στράτευμα.

Η κυβέρνηση αρχικά προσπάθησε να διαπραγματευτεί με τον Στρατιωτικό Σύνδεσμο. Αργότερα  όμως (στις 12 Αυγούστου του 1909) άλλαξε στάση και προσπάθησε να συλλάβει τους αρχηγούς του Συνδέσμου. Ο Σύνδεσμος ανέθεσε την αρχηγία του στον συνταγματάρχη Νικόλαο Ζορμπά και στις 15 Αυγούστου προχώρησε σε εκδήλωση στο στρατόπεδο στο Γουδί (στην Αθήνα). Η κυβέρνηση δέχτηκε τους όρους του Συνδέσμου κι έτσι οι αρχηγοί του επέστρεψαν στις θέσεις τους.

15.    Ποια ήταν τα αίτια των βαλκανικών πολέμων (1912-1913);

Τα αίτια των βαλκανικών πολέμων ήταν τα εξής:

i.Οι ελπίδες ότι οι Νεότουρκοι θα έδιναν δικαιώματα στους αλλοεθνείς διαψεύστηκαν. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία επεδίωκε τον πλήρη εκτουρκισμό του κράτους της. Έτσι, αναζωπυρώθηκαν τα εθνικά αισθήματα των Ελλήνων, των Βουλγάρων και των Σέρβων, που ήθελαν να προστατεύσουν τους ομοεθνείς τους από τους Νεότουρκους και να πάρουν εδάφη από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

ii.Η Γερμανία (με την οικονομική διείσδυση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία από τα τέλη του 19^ου αιώνα),  η Ιταλία (που το 1911 είχε επιτεθεί στην τουρκική Λιβύη και από το 1912 κατείχε τα πρώην τουρκικά Δωδεκάνησα) και η Αυστροουγγαρία (που είχε αναλάβει από το 1878 τη διοίκηση της τουρκικής Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και από το 1908 την προσάρτησε)    έπλητταν τα συμφέροντα των Άγγλων, των Γάλλων και των Ρώσων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

16. Ποιες ήταν οι ρυθμίσεις της συνθήκης του Βουκουρεστίου (Ιούλιος 1913) με την οποία τερματίστηκε ο Β’ Βαλκανικός πόλεμος;

Οι Βαλκανικοί πόλεμοι τερματίστηκαν με την υπογραφή της Συνθήκης του Βουκουρεστίου (28 Ιουλίου 1913) :

• Η ΕΛΛΑΔΑ κέρδισε :                                                                                                               

α) το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας,                                                                                 

β) τη νότια Ήπειρο,                                                                                                                       

γ) σημαντικά νησιά στο βόρειο και ανατολικό Αιγαίο (Θάσος, Σαμοθράκη, Λήμνος, Λέσβος, Χίος, Σάμος, Ικαρία)                                                                                                                 

δ) την Κρήτη                                                                                                                          

Όλα αυτά τα εδάφη ονομάστηκαν Νέες Χώρες, σε αντίθεση με τα εδάφη που ήταν ελληνικά πριν τους Βαλκανικούς πολέμους, τα οποία ονομάστηκαν Παλαιά Ελλάδα. Η Ελλάδα διπλασιάστηκε σε έκταση (σχεδόν 120.000 τ.χλμ.) και πληθυσμό (σχεδόν 5.000.000 από 2.500.000)

•    Η ΣΕΡΒΙΑ κέρδισε ένα σημαντικό τμήμα της βορειοδυτικής Μακεδονίας.

• Η ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ κέρδισε το μεγαλύτερο μέρος της δυτικής Θράκης (Ξάνθη, Αλεξανδρούπολη, Κομοτηνή).

• Η ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ξαναπήρε πίσω από τη Βουλγαρία την Ανατολική Θράκη

• Η ΙΤΑΛΙΑ εξακολουθούσε να κατέχει τα Δωδεκάνησα.

• Η ΑΛΒΑΝΙΑ δημιουργήθηκε με το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας του 1913. Οι Έλληνες αντέδρασαν για την παραχώρηση της Βορείου Ηπείρου στην Αλβανία.

17.  Ποια ήταν η άποψη του Βενιζέλου και ποια του βασιλιά Κωνσταντίνου για την είσοδο της Ελλάδας στον Ά παγκόσμιο πόλεμο;

Η θέση του Βενιζέλου : Θεωρούσε ότι η Αντάντ θα επικρατούσε στον πόλεμο και επιθυμούσε η Ελλάδα να μπει στον πόλεμο στο πλευρό της                                                                                        

α) για να διαφυλάξει τα κέρδη της από τους Βαλκανικούς πολέμους και                                          

β) για να διευρύνει τα σύνορά της.                                                                                                      

Με την άποψη αυτή συμφωνούσαν                                                                                                       

1) μεγάλα τμήματα του απλού λαού που εμπνέονταν από τη Μεγάλη Ιδέα και                                 

2) κυρίως οι μεγαλοαστοί (ειδικά του εξωτερικού) που πίστευαν στην ανάγκη δημιουργίας μιας μεγάλης και ισχυρής Ελλάδας.

Η θέση του Κωνσταντίνου : Ήθελε την Ελλάδα σύμμαχο των Κεντρικών Δυνάμεων. Επειδή, όμως, η Οθωμανική Αυτοκρατορία και η Βουλγαρία είχαν ταχθεί με το μέρος των Γερμανών, ο Κωνσταντίνος υποστήριζε σε συνεννόηση με τον Γερμανό αυτοκράτορα, τη «διαρκή ουδετερότητα», επειδή έτσι θα προστατευόταν από τον πόλεμο.                                                           Με την άποψη αυτή συμφωνούσαν :                                                                                                    

1) οι μικροαστοί που είχαν φοβηθεί από την προοπτική ένταξης στο ελληνικό κράτος του ισχυρού εξωελλαδικού ελληνικού κεφαλαίου, το οποίο δε θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν και                                                                                                                                                           

 2) τμήματα του λαού που είχαν κουραστεί να πολεμούν από την εποχή των Βαλκανικών πολέμων.

18. Τι γνωρίζετε για τη Συνθήκη της Λοζάνης;

Εκπρόσωπος της Ελλάδας στη Συνθήκη της Λοζάνης ορίστηκε ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Στις 24 Ιουλίου 1923 υπογράφτηκε η Συνθήκη. Με αυτήν επισημοποιήθηκε η τουρκική κυριαρχία στη Μικρά Ασία και την ανατολική Θράκη. Στην Τουρκία παραχωρήθηκαν ακόμα η Ίμβρος και η Τένεδος. στη Συνθήκη αυτή ενσωματώθηκε και η ελληνοτουρκική Συνθήκη ανταλλαγής πληθυσμών, σύμφωνα με την οποία οι ορθόδοξοι χριστιανοί της Τουρκίας έπρεπε να μετοικήσουν στην Ελλάδα (εξαιρέθηκαν οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου),ενώ οι μουσουλμάνοι της Ελλάδας έπρεπε να μετοικήσουν στα τουρκικά εδάφη (εξαιρέθηκαν οι μουσουλμάνοι της δυτικής Θράκης).