ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
2. Ο ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Πότε; : Ο Κυκλαδικός πολιτισμός αναπτύχθηκε κατά την 3η και 2η χιλιετία π.Χ. (Εποχή του Χαλκού) στις Κυκλάδες.
Γιατί στις Κυκλάδες ; :
1. έχουν ήπιο κλίμα
2. έχουν πολύ καλή γεωγραφική θέση («γέφυρα μεταξύ Ευρώπης, Ασίας, Ηπειρωτικής Ελλάδας και Κρήτης)
Η 3η χιλιετία : Οι Κυκλαδίτες κυριαρχούν με τα πλοία τους σε όλο το Αιγαίο και μεταφέρουν προϊόντα, τεχνικές, ιδέες και θρησκευτικές αντιλήψεις. Φτιάχνουν οικισμούς που είναι αυτόνομοι, χωρίς κεντρική εξουσία. Αρχικά οι οικισμοί είναι κοντά στη θάλασσα.
Το 2.300 π.Χ. λόγω κινδύνου από άλλους πληθυσμούς (από τη Μ. Ασία) :
α) μερικοί οικισμοί οχυρώνονται (Αγ. Ειρήνη Κέας)
β) άλλοι καταστρέφονται και ξαναχτίζονται οχυρωμένοι (Φυλακωπή Μήλου)
γ) και άλλοι χτίζονται μακριά από τη θάλασσα σε ψηλούς λόφους (Καστρί Σύρου)
Η 2η χιλιετία : Οι Κυκλάδες έχουν επαφές με ηπειρωτική Ελλάδα και Κρήτη. Οι οικισμοί γίνονται πιο μεγάλοι και τα κτίρια πιο σύνθετα. Ο σημαντικότερος οικισμός είναι το Ακρωτήρι της Σαντορίνης
1.600 π.Χ. περίπου :Καταστροφή οικισμών από σεισμό.
1.600 – 1.450 π.Χ. : Οι Κυκλάδες είναι εξαρτημένες από την Κρήτη
1.450 π.Χ. : Καταστρέφονται τα μινωικά ανάκτορα και στις Κυκλάδες κυριαρχούν οι Μυκηναίοι.
Η τέχνη :
α) μαρμάρινα ειδώλια (αγαλματάκια) που παριστάνουν γυμνές γυναίκες και σπάνια άνδρες (μουσικούς, πολεμιστές ή κυνηγούς). Οι λεπτομέρειες στα αγάλματα αυτά είναι λίγες.
β) πήλινα αγγεία διακοσμημένα με γραμμές
γ) μαρμάρινα αγγεία πολύ εντυπωσιακά
δ) μεταλλικά αγγεία με χαρακτή διακόσμηση
Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης
Την ονομασία Κυκλάδες χρησιμοποίησαν οι αρχαίοι έλληνες συγγραφείς για να χαρακτηρίσουν το πυκνό σύμπλεγμα των μικρών νησιών στο κέντρο του Αιγαίου πελάγους, τα οποία φαίνονται να σχηματίζουν έναν νοητό κύκλο γύρω από το ιερό νησί τους και τόπο λατρείας του Απόλλωνα, τη Δήλο. Τα νησιά αυτά υπήρξαν το λίκνο ενός σημαντικού πολιτισμού, του λεγόμενου Κυκλαδικού πολιτισμού, που άνθησε κατά την 3η χιλιετία π.X.
Τρεις είναι οι λόγοι που συνέτειναν στη γένεση και στην ανάπτυξη πολιτισμού στις Κυκλάδες κατά τους αρχαιότατους αυτούς χρόνους. Πρώτον, η στρατηγική γεωγραφική τους θέση, δεύτερον, οι περιορισμοί του φυσικού τους περιβάλλοντος οι οποίοι ανάγκασαν τους νησιώτες να στραφούν εξαρχής στην θάλασσα προκειμένου να προσποριστούν τα απαραίτητα για την επιβίωσή τους και τρίτον, ο ορυκτός τους πλούτος, συγκεκριμένα ο οψιανός της Μήλου, η σμύριδα της Νάξου, ο μόλυβδος της Σίφνου, ο χαλκός της Κύθνου και της Σέριφου και, τέλος, η κατεξοχήν πρώτη ύλη των νησιών, το μάρμαρο.
Ο όρος κυκλαδικός πολιτισμός, τον οποίο ο Χρήστος Τσούντας χρησιμοποίησε με γεωγραφική και χρονολογική σημασία, είναι συνώνυμος των όρων Πρωτοκυκλαδικός πολιτισμός ή Πρώιμη εποχή του Χαλκού ή Πρωτοχαλκή εποχή. Με τους όρους αυτούς προσδιορίζεται η πρώτη από τις τρεις περιόδους στις οποίες διακρίνεται συμβατικά η εποχή του χαλκού στα νησιά των Κυκλάδων.
Η εποχή αυτή καλύπτει περίπου δύο χιλιετίες, δηλαδή το διάστημα από το 3200 έως το 1100 π।χ., και διακρίνεται σε Πρωτοκυκλαδική, Μέση και Υστεροκυκλαδική. Ο Κυκλαδικός πολιτισμός όμως άκμασε περισσότερο την περίοδο της πρώιμης Εποχής του Χαλκού (3000-2000).
πηγή:http://el।wikipedia।org
Κυκλαδικός πολιτισμός(3200-1100 π.Χ.)
Σύμφωνα με τα τελευταία ευρήματα των ανασκαφών (Κύθνος 1972) οι Κυκλάδες ήταν κατοικημένες ήδη από τη Μεσολιθική Εποχή (7500 6500 π.Χ. περίπου). Τα ευρήματα (Κεφάλα Κέας, Σάλιαγκος) από την αμέσως επόμενη περίοδο, τη Νεολιθική, αποδεικνύουν πως οι άνθρωποι της εποχής ασχολούνταν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Σαν πρώτοι κάτοικοι των νησιών αναφέρονται Κάρες, Λέλεγες, Φοίνικες, όλοι μικρασιατικής προέλευσης, που μετακινούνταν στο χώρο του Αιγαίου. Μαζί τους φέρνουν το χαλκό από τον οποίο κατασκευάζονταν όπλα, εργαλεία και αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Στη διάρκεια της 3ης π.Χ. χιλιετίας οι Κυκλάδες θα αναπτύξουν ένα μοναδικό πολιτισμό, που θα ακτινοβολήσει στο χώρο του Αιγαίου, τον Κυκλαδικό Πολιτισμό, που διαιρείται σε τρεις φάσεις: την Πρωτοκυκλαδική (3200-2000 π.Χ.), τη Μεσοκυκλαδική (2000-1550 π.Χ.) και την Υστεροκυκλαδική (1550-1100 π.Χ.).
Πρωτοκυκλαδικός Πολιτισμός (3200-2000 π.Χ.)
Ανάλογα με τα ευρήματα των ανασκαφών ονομάστηκαν και οι διάφορες πολιτιστικές φάσεις του Πρωτοκυκλαδικού Πολιτισμού. Έτσι o Πολιτισμός Πηλός-Λάκκουδες (3200-2700 π.Χ.) πήρε το όνομά του από τις αντίστοιχες περιοχές στη Μήλο και τη Νάξο. Οι κάτοικοι της εποχής, όπως προκύπτει από τις ανασκαφές, ζούσαν κοντά στη θάλασσα σε ανοχύρωτους οικισμούς και ασχολούνταν με τη ναυτιλία και το εμπόριο.
Η σημαντικότερη περίοδος του Κυκλαδικού Πολιτισμού είναι αυτή που ονομάστηκε από τα ευρήματα στην Κέρο και τη Σύρο, Πολιτισμός Κέρος-Σύρος (2700-2000 π.Χ.). Είναι η εποχή που η ζωή στις Κυκλάδες αλλάζει. Παρατηρείται πρόοδος σε όλους τους τομείς, που αντικατοπτρίζεται τόσο στην κοινωνική οργάνωση όσο και στην τεχνολογική εξέλιξη αλλά και στην καλλιτεχνική έκφραση. Οι κάτοικοι ζουν σε οργανωμένους οικισμούς, ασχολούνται με το εμπόριο, την αλιεία και τη γεωργία. Κατασκευάζονται αγγεία σε διάφορα σχήματα (μαρμάρινοι κρατηρίσκοι, τηγανοειδή σκεύη, σαλτσιέρες και κέρνοι), εργαλεία από οψιδιανό της Μήλου και αντικείμενα καθημερινής χρήσης, τα οποία και συντελούν στην ανάπτυξη του εξαγωγικού εμπορίου των Κυκλάδων.
Αναμφισβήτητα τη σημαντικότερα προϊόντα του Κυκλαδικού Πολιτισμού είναι τα ειδώλια, τα οποία προέρχονται από όλες σχεδόν τις Κυκλάδες, βρέθηκαν κατά εκατοντάδες, είναι κατασκευασμένα από διάφανο μάρμαρο της Πάρου και παριστάνουν τα περισσότερα γυναικείες μορφές. Δεν λείπουν βέβαια και τα ειδώλια αντρικών μορφών καθώς και τα ειδώλια που παριστάνουν μουσικούς. Παρά την κάποια σχηματοποίηση των μορφών τα κυκλαδικά ειδώλια αποπνέουν ζωντάνια και δύναμη. Όπως φαίνεται από ίχνη που διασώθηκαν, τα χαρακτηριστικά του προσώπου υποδηλώνονταν με χρώμα, πράγμα που θα συνέβαλλε στην εκφραστικότητά τους. Το παριανό, εξάλλου, μάρμαρο τους εξασφάλιζε διαφάνεια και στιλπνότητα. Για τον προορισμό και τη χρησιμότητά τους διατυπώθηκαν πολλές απόψεις. Υποστηρίχθηκε πως απεικονίζουν θεότητες, παλλακίδες, νύμφες και ήρωες, παιχνίδια ή μαγικά περίοπτα (φυλαχτά). Πολλοί ερευνητές πιστεύουν πως ο χαρακτήρας τους ήταν καθαρά λατρευτικός και πως τοποθετούνταν μαζί με το νεκρό για να τον συντροφεύουν και να του συμπαρασταθούν στο θάνατο και στη μεταθανάτια διαδικασία. Στις γυναικείες μορφές των ειδωλίων πολλοί μελετητές αναγνώρισαν τη γυναικεία θεότητα που λάτρευαν οι Κυκλαδίτες.
Η τρίτη φάση του Πρωτοκυκλαδικού Πολιτισμού ονομάστηκε Φυλακωπή Πόλις Ι, από την ομώνυμη πόλη της Μήλου. Είναι η εποχή που οι Κυκλάδες αρχίζουν να περνούν στην κυριαρχία της Κρήτης.
Η σημαντικότερη περίοδος του Κυκλαδικού Πολιτισμού είναι αυτή που ονομάστηκε από τα ευρήματα στην Κέρο και τη Σύρο, Πολιτισμός Κέρος-Σύρος (2700-2000 π.Χ.). Είναι η εποχή που η ζωή στις Κυκλάδες αλλάζει. Παρατηρείται πρόοδος σε όλους τους τομείς, που αντικατοπτρίζεται τόσο στην κοινωνική οργάνωση όσο και στην τεχνολογική εξέλιξη αλλά και στην καλλιτεχνική έκφραση. Οι κάτοικοι ζουν σε οργανωμένους οικισμούς, ασχολούνται με το εμπόριο, την αλιεία και τη γεωργία. Κατασκευάζονται αγγεία σε διάφορα σχήματα (μαρμάρινοι κρατηρίσκοι, τηγανοειδή σκεύη, σαλτσιέρες και κέρνοι), εργαλεία από οψιδιανό της Μήλου και αντικείμενα καθημερινής χρήσης, τα οποία και συντελούν στην ανάπτυξη του εξαγωγικού εμπορίου των Κυκλάδων.
Αναμφισβήτητα τη σημαντικότερα προϊόντα του Κυκλαδικού Πολιτισμού είναι τα ειδώλια, τα οποία προέρχονται από όλες σχεδόν τις Κυκλάδες, βρέθηκαν κατά εκατοντάδες, είναι κατασκευασμένα από διάφανο μάρμαρο της Πάρου και παριστάνουν τα περισσότερα γυναικείες μορφές. Δεν λείπουν βέβαια και τα ειδώλια αντρικών μορφών καθώς και τα ειδώλια που παριστάνουν μουσικούς. Παρά την κάποια σχηματοποίηση των μορφών τα κυκλαδικά ειδώλια αποπνέουν ζωντάνια και δύναμη. Όπως φαίνεται από ίχνη που διασώθηκαν, τα χαρακτηριστικά του προσώπου υποδηλώνονταν με χρώμα, πράγμα που θα συνέβαλλε στην εκφραστικότητά τους. Το παριανό, εξάλλου, μάρμαρο τους εξασφάλιζε διαφάνεια και στιλπνότητα. Για τον προορισμό και τη χρησιμότητά τους διατυπώθηκαν πολλές απόψεις. Υποστηρίχθηκε πως απεικονίζουν θεότητες, παλλακίδες, νύμφες και ήρωες, παιχνίδια ή μαγικά περίοπτα (φυλαχτά). Πολλοί ερευνητές πιστεύουν πως ο χαρακτήρας τους ήταν καθαρά λατρευτικός και πως τοποθετούνταν μαζί με το νεκρό για να τον συντροφεύουν και να του συμπαρασταθούν στο θάνατο και στη μεταθανάτια διαδικασία. Στις γυναικείες μορφές των ειδωλίων πολλοί μελετητές αναγνώρισαν τη γυναικεία θεότητα που λάτρευαν οι Κυκλαδίτες.
Η τρίτη φάση του Πρωτοκυκλαδικού Πολιτισμού ονομάστηκε Φυλακωπή Πόλις Ι, από την ομώνυμη πόλη της Μήλου. Είναι η εποχή που οι Κυκλάδες αρχίζουν να περνούν στην κυριαρχία της Κρήτης.
Μεσοκυκλαδικός Πολιτισμός (2000-1550 π.Χ.)
Η κυριαρχία της Κρήτης, που σημειώθηκε στην προηγούμενη περίοδο, θα γίνει εντονότερη τις δύο επόμενες περιόδους (Μεσοκυκλαδική και Υστεροκυκλαδική), οπότε και οι εμπορικοί σταθμοί που είχαν δημιουργήσει οι Κυκλαδίτες θα περάσουν στα χέρια των Μινωιτών. Η ζωή συνεχίζεται στους ίδιους συνοικισμούς, οι κάτοικοι ασχολούνται με την αλιεία και τη γεωργία, ενώ η επίδραση της μινωικής Κρήτης γίνεται συνεχώς εντονότερη σε όλους τους τομείς, ιδιαίτερα στην τέχνη.
Υστεροκυκλαδικός Πολιτισμός (1550-1100 π.Χ.)
Αμέσως μετά την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας (1450 π।Χ। περίπου) οι Κυκλαδίτες θα δεχτούν την κυριαρχία των Μυκηναίων. Με την κάθοδο των Δωριέων νέα αναστάτωση θα επικρατήσει στο χώρο του Αιγαίου. Στα περισσότερα νησιά θα εγκατασταθούν Ίωνες άποικοι και μόνο στη Μήλο και τη Θήρα θα εγκατασταθούν Δωριείς.
ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ (ΚΥΚΛΑΔΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ) : "Ο κυκλαδικός πολιτισμός)
Ο ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (ντοκυμαντέρ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου